In de nabijheid van de herdenkingsbank rust regelmatig en welhaast symbolisch een bosuil- fot Mark Kras

Boswachter zijn heeft iets. Iets uit een sprookje of een sage. Iets van lang, lang geleden. Alsof we zoals in sprookjes met bezwaard hart jonge prinsessen het bos in brengen of wolvenbuiken opensnijden om oma’s en kleindochters te redden. Toch is daar aan onze koffietafel in de werkschuur in het Haagse Bos zelden iets van te merken. Broodtrommels worden op tafel geschoven, kopjes staan er nog van de vorige pauze, de waterkoker verstoort de rust en daarbovenop maakt het koffiezetapparaat een gesprek soms helemaal onmogelijk. En als het gesprek dan weer op gang komt, gaat het niet over heroïsche daden maar over dagelijkse beslommeringen. Een dumping van afval in het Haagse Bos, of er al gemaaid kan worden in het Groene Hart of over een excursie die op stapel staat met een groep betrokken streekgenoten.

Koninklijk bos

Maar deze weken is er iets bijzonders aan de hand. Er zijn twee nieuwe banken in het Haagse Bos geplaatst. Na enkele veldbezoeken en zorgvuldig wikken en wegen met de donateurs is op één plaats een bank vervangen en bij hoge uitzondering is er zelfs een nieuwe plek in het bos gevonden waar wandelaars even kunnen gaan zitten. Die nieuwe plek is maar ternauwernood in het bos. Hij staat in het verlengde van de oprijlaan van Paleis Huis ten Bosch. En dat is niet voor niets. Want behalve van notoire boswachters* is het Haagse bos ook bekend van mensen met titels die zo uit een kinderboek lijken te komen. Onze koning, koningin en prinsessen zijn de enige menselijke bewoners van het Haagse Bos. En laat nu die nieuwe bank een herinneringsbank zijn aan de eerste Oranje-Nassau koning van Nederland; koning Willem I.

Herinneringsbank

In deze hectische tijden lijkt de waan van de dag te regeren. Zowel vooruitzien, terugkijken als omzien naar onze omgeving lijken ons moeite te kosten. Zeker nu het nietsontziende on demand de regel lijkt te zijn. Lijken, want er zijn bijzondere mensen en organisaties die zich oprichten uit de voortsleurende stroom van het alledaagse en stilstaan bij het bijzondere, bij het verleden, maar ook bij de toekomst. Een herinneringsbank is daar een mooie uiting van.

In de Staatsbosbeheer-duinen van Nationaal Park Hollandse Duinen staan er al verschillende van. In het Haagse Bos plaatste het boswachtersteam een herinneringsbank voor mijn, met name in het Haagse bijzonder geliefde, voorgangster Jenny. De banken zijn een prachtige verbinding tussen mensen en de soortenrijke, kwetsbare natuur waarvoor we als boswachters van Staatsbosbeheer namens alle Nederlanders de verantwoordelijkheid mogen dragen.

Koning Willem I bank

Stichting Je maintiendrai Nassau (https://oranje-nassau.org/je-maintiendrai/) is een organisatie van bevlogen mensen die de herinnering aan de geschiedenis van de koninklijke familie voor het voetlicht wil brengen. In 2022 was het tweehonderd vijftig jaar geleden dat Willem Frederik, Prins van Oranje-Nassau werd geboren op Paleis Huis Ten Bosch. De prins werd in 1815 de eerste Koning uit het geslacht Oranje-Nassau. Onze huidige koning, Willem Alexander, is na drie koninginnen de vierde koning van Nederland.

Willem I is van bijzondere betekenis geweest voor het Haagse Bos. Hij gaf de onvolprezen Ary van der Spuy* opdracht om het bos aangenamer te maken voor bezoekers. Ary van der Spuy liet hierop, geïnspireerd door de beroemde landschapsarchitect Zocher, de vijvers aanleggen en ontwierp het padenplan. Paden die nu miljoenen bezoeken per jaar mogelijk maken.

Bank voor minderheden

In de werkschuur spreken we als boswachters over het paleisdeel en het stadsdeel. Het Haagse Bos wordt immers sinds 1938 onfortuinlijk doorsneden door de toen verbrede doorgaande weg, de Laan van Nieuw Oost-Indië. In het stadsdeel is de tweede herinneringsbank te vinden die in januari is onthuld. Deze bank heeft een minder koninklijke achtergrond. Het stadsdeel van het Haagse Bos is van oudsher de plek waar minder fortuinlijke burgers de nacht doorbrengen. In sprookjes en sagen kom je ze tegen als ongure vagebonden. In werkelijkheid zijn dit vaak mensen uit minderheidsgroepen in onze samenleving die zijn vastgelopen in de tredmolen van onze economie. Bijzonder is dat in Den Haag al dertig jaar een organisatie is gehuisvest die zich bezighoudt met de veiligheid van en samenwerking met minderheden in regio’s. Niet zozeer op het individuele niveau van de daklozen en arbeidsmigranten maar op conflicten tussen minderheden in een land.

Deze herinneringsbank is dan ook geplaatst op initiatief van deze Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) in Nederland waarvan de Hoge Commissaris inzake Nationale Minderheden deel uitmaakt. De OVSE in Den Haag richt op zich conflicten tussen minderheden in een land. Zulke conflicten ontstaan bijvoorbeeld door verschillen in afkomst, geloof of taal. Maar ze kunnen ook ontstaan doordat bepaalde groepen worden onderdrukt door een overheid. De Hoge Commissaris inzake Nationale Minderheden (HCNM) in Den Haag zet zich in om zulke conflicten te voorkomen of op te lossen. Ter gelegenheid van het dertigjarig jubileum is een herinneringsbank geplaatst op de Walther Boerweide. Een passende plek in Den Haag, de stad van Recht en Vrede.

Geen sprookje, wel uit de waan van de dag

De titels van boswachter, koning, prinses en vagebond zijn geen termen uit sprookjes en sagen, maar benamingen voor mensen die dagelijks werken aan de uitdagingen van vandaag de dag. Voor mensen voor wie het mooi is als ze even de tijd hebben om terug te kijken, vooruit te kijken en om even om te zien naar onze omgeving. Zo is het Haagse Bos de leefwereld van vele soorten mensen, dieren en planten. En dus een welkome plek voor mensen om te genieten, te ontspannen en even te reflecteren. Onderzoek wijst immers uit dat dat nergens beter kan dan in de natuur. De herinneringsbanken in het Haagse Bos zijn hier dan ook een mooie plek voor. Ik nodig iedereen graag uit om er eens plaats te nemen, uit de waan van de dag te stappen en de gedachten de vrije loop te laten.

* Een boswachter/beheerder waaraan het Haagse Bos bijzonder veel te danken heeft is Ary van der Spuy. Niet alleen aanlegger van het padenplan en de vijvers maar ook de man die het plan van Napoleon om het Haagse Bos te kappen verijdelde.

TIP meer weten over de geschiedenis van het Haagse Bos? Ga dan eens mee met een bevlogen gids op de TIJDREIS door het Haagse Bos.

https://www.staatsbosbeheer.nl/uit-in-de-natuur/tijdreis-door-het-haagse-bos