Een bende huismussen in afwachting van voedsel. De dominantie van de man is duidelijk herkenbaar aan zijn zwarte borst. - foto Mark Kras

Eerlijk gezegd wilde ik mijn blog zo beginnen: “Je hebt van die fotografen-wappies die in kuddes naar een bijzondere soort trekken. Denk aan de malloten rond een muizen etende wolf in Drenthe, of de hangfotografen in een straatje in Den Haag waar een pestvogel zich in leven tracht te houden met schaarser wordende bessen." Maar laat ik niet zuur beginnen over nietsontziende, natuur verstorende fanaten. Ik heb namelijk hele andere beslommeringen: ik heb een straatbende in de straat.

Ze hangen luidruchtig rond in de buurt. En elke keer als ik ze hoor word ik vrolijk van ze. In de vroege ochtend als ik op de fiets stap voor mijn ritje naar mijn werkplek in het Haagse Bos, roetsjt er vaak zomaar een bendelid uit de haagbeukenhaag voor ons huis. Eenmaal onderweg zijn er vaste plekken waar weer andere bendes hun territorium hebben. Fietsend langs het Rijn-Schiekanaal van Delft naar Den Haag hoor ik ze eerder dan dat ik ze zie. Niet alleen omdat ik vlot doorrij, maar ook omdat ze zich in dichte hagen ophouden.

Van veel naar half

Er is een 8mm-filmpje uit mijn jeugd, waar ik in de kinderwagen met een pontje naar de overzijde van het Rijn-Schiekanaal wordt gevaren. In die tijd waren er meer dan een miljoen broedende huismussen in ons land. Een aantal dat in de jaren daarna zo kelderde dat de huismus zelfs een rodelijstsoort werd. Gelukkig is de soort zich sinds 2004 weer aan het herstellen. Hoewel grote zwermen mussen op graanvelden tot het verleden horen, is de stand na een halvering nu tot zo’n 750.000 gegroeid en verdubbelt hun aantal in de winter. Blijkbaar zijn buitenlandse mussen minder honkvast dan de Nederlandse broedvogels.

Van overal naar zo nu en dan een groepje

Opvallend is wel dat het vogeltje dat ooit overal in de stad te zien was, nu alleen nog in kleine, verspreide groepjes te vinden is. Vooral op plekken waar voldoende insecten zitten, in groene tuinen die niet, zoals ik ergens las, in geplaveide BBQ-patio’s zijn veranderd. Maar ondanks dat ik ze overal tegenkom zijn het niet de vogels waar ik mijn camera voor uit de tas haal. Dat is jammer.  De straatbende is namelijk de aandacht zeker waard.

Meest opvallend zijn de mannen met hun zwarte bef. In de broedtijd verliezen de veren hun lichte randjes en komt de bef nog sterker naar voren. De jonge dames zien zo’n patser met grote zwart bef wel zitten. Het straalt onweerstaanbaar vitaliteit uit. Maar bij de huismus geldt: eenmaal een paartje, voor altijd een paartje. Hoewel, helemaal met z’n tweeën voor het eigen nageslacht zorgen doen ze niet altijd. Het sierlijke mussenvrouwtje kan toch zomaar even een eitje bij de buurvrouw in het nest leggen. De mannen zal het niet opvallen, die houden zich niet bezig met broeden. Zij zijn meer van het voeden.

Gewoon beroemd

Het beroemdste huismussenvrouwtje van Nederland heeft het wereldrecord dominosteentjes omgooien op haar naam staan. Op 14 november 2005 gooide ze 23.000 stuks om. Helaas moest ze de recordpoging met de dood bekopen. Wij mensen hebben er nogal eens moeite mee als onze strak georganiseerde wereld verstoord wordt door de grillen van natuur. In dit geval leidde de roep om het geweer tot het daadwerkelijk om zeep helpen van het musje. Ze is nu te bewonderen in het Natuurhistorisch Museum Rotterdam.

Voedsel steevast de crux voor succes

Maar ik zie de prachtig getekende dames liever in het wild. En omdat ze al sinds de opkomst van de landbouw zo’n 12.000 jaar geleden hun lot aan het onze hebben verbonden, zijn ze niet moeilijk te vinden. Een stukje stad, waar in de broedtijd voor de jongen flink wat insecten te vinden zijn in rommelige overhoekjes, is genoeg. Een plek waar voldoende zaadjes van straatkruiden te vinden zijn voor de volwassenen en zo’n bende huismussen zal spontaan bijdragen aan een gezellige buurt.

Focus op Het jaar van de Huismus

2024 is door SOVON en de Vogelbescherming uitgeroepen tot het jaar van de huismus. Onze natuur begint immers al bij de voordeur. Van de soorten die zich sterk aangepast hebben aan menselijke activiteit, kun je de groene aders in de stad volgen tot zeldzame en kwetsbare soorten in onze natuurgebieden. Het versterken van deze aders is een van de missies van Nationaal Park Hollandse Duinen. Het helpt namelijk niet alleen in het behoud en versterken van onze biodiversiteit, maar biedt ook kansen voor gezonde groene routes in onze versteende omgeving. Vaak focussen we als fotografen juist op natuurgebieden of de iconische soorten die daar voorkomen. Maar langs die groene aders en zelfs vlak voor de voordeur is net zoveel moois in de zoeker te krijgen.

Tijd om dit jaar deze bende buurtbewoners eens wat extra aandacht te geven. Maar pas op, voor je het weet sta je spreeuwen, kauwen of houtduiven te fotograferen. Of nog opmerkelijker: sta je op een ladder om een huismussennestkast op te hangen.

TIPS

2024 is het jaar van de Huismus. Bekijk dus dit jaar je huis eens en wie weet is er plek voor deze bijzonder fotogenieke huisgenoot
Meer informatie op:
https://www.vogelbescherming.nl/actueel/bericht/2024-jaar-van-de-huismus

Bronnen

Vogels in onze Tuin – Paul Böhre en Erik van Ommen 2021
De vogels van Delft en omgeving – Vogelwacht Delft en omgeving 2022

Deze column verscheen eerder op natuurfotografie.nl