Middelbare scholieren met de camera op zoek naar soorten in de Nederlandse natuur. Fotograaf: Mark Kras

Dit wordt misschien een wat onverwachte column. Of beter een wat onverwachte oproep. Op een fietstocht van mijn werkplek naar mijn woonplek reed ik in de bebouwde kom een scholiere tegemoet. In haar hoodie zat een schrikwekkend bleek en smal gezichtje verscholen. Het was het enige stukje huid dat te zien was. En zelfs dat was in de op een telelens lijkende capuchon nauwelijks bereikbaar voor de zon.

Kijk uit met de zon… maar komt de jeugd wel buiten?

Thuisgekomen liet het beeld me niet los. Sterker nog in het acht-uur journaal begon Marco Verhoef erover dat we vooral moesten gaan smeren. Onze huid was, na lange weken van druilerig weer, niet gewend aan de zon. Ik moest denken aan mijn dochters die al meer dan een jaar min op meer opgesloten in hun kamers zitten om online lessen te volgen. Zelfs van de korte fietsrit naar school waarbij ze buiten waren is geen sprake meer.

Steeds meer mensen maken, flink gestimuleerd door hoogleraar neuropsychologie Erik Scherder, ommetjes. Maar ik vraag me af of die stimulans voor de hersenen onze jeugd bereikt. Hoeveel van hun tijd zijn zij buiten. Onderzoek toont aan dat buiten zijn niet alleen het welzijn maar ook het leren bevordert. Ander onderzoek laat zien dat de actieradius van kinderen schrikbarend terug loopt. Veertig jaar geleden in mijn jeugd zwierf ik nog enkele kilometers van mijn ouderlijk huis rond. Het onderzoek laat zien dat dat toen heel gebruikelijk was. Zonder smartphone dwaalde ik met vriendjes door rietvelden op zoek naar libellen en juffers.

De zon verbrandt je levend

Tegenwoordig komen kinderen in de basisschoolleeftijd nauwelijks zelfstandig de straat uit. Laat staan de wijk. In Amerika zijn er kinderen die de drempel van de voordeur al niet meer overkomen. En als ze naar buiten gaan is dat enkele meters voor ze in een auto geladen te worden. Zelfs honden worden vanuit de auto uitgelaten! Ik zie weer het bleekneusje verstopt in de hoodie voor me. En hoor Marco zeggen: Smeer! Je huid is niet gewend aan buiten. En ik denk vooral: Smeer je naar buiten!. Maar hoe? Wat verleid je om naar buiten te gaan? Angst aanjagen met waarschuwingen als ‘Het verkeer rijdt je dood’ en ‘De zon verbrandt je levend’ is gelukt. Maar het maakt onze jeugd niet gezonder, ontvankelijker voor leerstof of bewuster van al dat moois en waardevols dat wij daar; buiten(!) als fotografen in de natuur vastleggen op de gevoelige sensor.

Kracht van de telefooncamera

Staatsbosbeheer doet korte activiteiten in het Haagse Bos met de Vrije School Den Haag. De middelbare school leerlingen moeten bij aanvang van de les altijd hun telefoons inleveren. Dat is een beproeving, want via allerlei mooie beelden delen zijn hun dagelijks leven met hun volgers. Dus daag ik ze vandaag uit en gaan ze op pad met hun telefoon. Ze gebruiken de kracht van de cameraatjes om de soortenrijkdom van hun wereld te onderzoeken en te delen. De docente heeft hen op school een bijzondere appje van waarneming.nl aangeraden om mee te nemen; Obsidentify.

Ken je obsidentify?

De app determineert op basis van de foto wilde planten en dieren. Soms moet je daarvoor meerdere foto’s nemen. Vanuit een ander standpunt zodat een ander kenmerk wordt uitgelicht. Twee aan twee scoren de leerlingen de ene soort na de andere en zijn ze druk doende met natuurfotografie. En terwijl ze zo bezig zijn denk ik: Stel je voor dat je iedere dag je hoodie naar achter schuift en op weg naar school steeds een nieuwe soort probeert te ontdekken. En dat je bij aankomst op school of thuis laat zien welke mooie foto je hebt gemaakt aan je ouders, je docenten of aan het wereldwijde web. Wat zou dat gaaf zijn. En misschien dat dan de actieradius van kinderen weer groeit naar een gezondere kilometer of vier. Ver genoeg om een local patch te ontdekken waar je als fotograaf precies weet wat er wanneer te genieten valt.

Zou het niet mooi zijn als boswachters en natuurfotografen met dat appje van waarneming.nl een zetje zouden geven door eenvoudigweg te vragen: “Wat heb jij ontdekt vandaag?”. En als de vraag niet voldoende is dan nemen wij hen met ons enthousiasme en onze kennis van fotografie en natuur mee pad. Er is nog zoveel te ontdekken als je over die eerste drempel stapt en je zon toelaat op je gezicht.

De app obsidentify is HIER te downloaden.