Sneeuw, het sneeuwt! Er zijn geen mooiere ochtenden dan die waarop je je gordijnen openschuift en uitkijkt op een wonder witte wereld. Zeker als kind was dat geweldig. Dit wordt een dag vol van sneeuwpret. En als je met ijskoude handen en tenen naar binnen gaat wacht bij je chocolademelk en koek. Die je dan vanuit de warme kamer voor het raam opdrinkt en eet terwijl je uitkijkt op de grootste sneeuwpop die je ooit samen met je vriendjes gebouwd hebt.
Maar wat doen dieren en planten als ze sneeuw op hun dak krijgen. Zij kunnen niet warm binnen zitten en ongegeneerd de voorraadkast plunderen. Gelukkig is de natuur niet voor een gat of moet ik zeggen een wak te vangen.

Sneeuwklokjes bevriezen niet.

In het NP Hollandse Duinen hebben de afgelopen weken de sneeuwklokjes hun kopjes boven het bladerdek opgestoken. Als de windkracht aantrekt tot 7 beaufort en de temperatuur daalt tot -8 staat daar dat sneeuwklokje dan nog zo frêle te bloeien. Bevriest ie niet?

Sneeuwklokjes bevriezen niet. Doordat er minder water wordt opgezogen en er wel water bovengronds verdampt komt er verhoudingsgewijs meer suiker in de plantdelen. Het vocht in de plant wordt dus zoeter en net als zout water bevriest ook zoet water minder snel.

Vleermuizen geen last van de sneeuw op hun dikke daken.

In de bunkers uit WOI, WOII en de Koude oorlog overwinteren verschillende soorten vleermuizen (sommige zeldzamer dan de Afrikaanse olifant). Zij hebben geen last van de sneeuw op hun dikke daken. In de bunkers dreigt geen gevaar om voor te vluchten en de temperatuur is constant. De vleermuizen hebben hun ademhaling, hartslag en lichaamstemperatuur verlaagd. Ze leven van de reserves die ze afgelopen zomer en najaar hebben opgebouwd, Zolang ze niet verstoord worden en energie verspillen aan wakker worden, halen ze het voorjaar. (dit is waarom boswachters zo’n zorg hebben als er wordt ingebroken in bunkers)

Konijnen laten wat van hun schuwheid varen

De konijnen hebben andere oplossingen: als vegetariër moeten zij op zoek naar planten. Onder een dik pak sneeuw is dat lastig te vinden en zeker als de voedingswaarden van planten aan het eind van de winter daalt beginnen ze aan de bast van bijvoorbeeld kardinaalsmuts. Zelfs de stengels van de doornigste struik van het duin, rimpelroos, wordt aangevreten door kleine schattige konijnenneusjes. Soms zitten er al knoppen aan de duindoorns. Ik heb op sneeuwdagen weleens konijnen boven op duindoorns zien zitten. Zoeken naar voedsel voor vegetariërs als reeën, konijnen en muizen is lastiger en vraagt wel meer tijd. Ze laten wat van hun schuwheid varen en zijn dan ook makkelijker te zien. Als bezoek van NP Hollandse Duinen kunnen we ze helpen door ze juist nu niet te verstoren. Vluchten kost immers energie die moeilijk weer aangevuld wordt. Dus houdt u aan de regels of misschien zelfs uw hond ook. Als die los mag in een gebied dan dit keer maar aan de lijn.

Eekhoorns hebben een andere truc.

Ieder weet wel dat eekhoorns voorraden aanleggen. Die komen nu goed van pas want de sneeuw valt midden in het paar seizoen. De mannetjes en vrouwtjes eekhoorns hebben wel wat anders aan hun hoofd dan uitgebreid voedsel zoeken of sneeuwballen gevechten. Hoewel ik bij jongens en bij meisjes weleens het idee heb dat inzepen ook een vorm van flirten is. De eekhoorns zullen als de wind door het bos huilt en de sneeuw tussen de stammen jaagt zeker in hun warme nesten blijven. Als de kans zich enigszins voordoet is het snel langs de voorraad, energie opdoen en dan op zoek naar het mooiste eekhoornmeisje van het bos.

Vossen gebruiken hun oren.

Vossen zitten ook in de paringstijd. Als vleeseters hebben ze het voordeel dat hun prooidieren meer risico moeten nemen om aan hun voedsel te komen. Vossen zullen een makkelijk hapje niet snel aan hun neus voorbij laten gaan. Dus een ondeugdelijk kippenhok of een konijnenhok dat niet goed is afgesloten wordt vast opgemerkt. Vooral vossen die hun schuwheid voor mensen meer verliezen zien dit soort kansen. Maar als echte muizenjagers zijn het vooral hun oren waarmee vossen nu muizen onder de sneeuw weten te vinden. Er zijn heel spectaculaire beelden van vossen in Amerika die na een hoge sprong rechtstandig het sneeuwdek in duiken. Bovenop de muis die daar bij 0 graden rondscharrelt op zoek naar eten.

Paarden en runderen aan het werk dan helpen meerdere lagen om te warm te blijven

Want dat is wel aardig om te bedenken; onder de sneeuw is het minder koud dan erboven. Zeker als de wind hard is dan kan de gevoelstemperatuur flink dalen. Ik verdenk de konikspaarden, Schotse Hooglanders en Galloways die we als onbetaalde werkkrachten inzetten in onze natuur er weleens van dat ze expres een dik dek sneeuw op zich laten vallen om naast de dikke wintervacht als isolatie te dienen. Voedsel hebben ze in ieder geval genoeg omdat ze als ingezette werkkrachten in het duin geen wilde dieren zijn en dus nauwlettend in de gaten worden gehouden. Maar ook hier geld houdt afstand dat verspillen ze minder energie.

Eenden in een wak; samen sterk

Over afstand houden gesproken dat geldt zeker voor de eenden die zich, als de vorst doorzet, gaan verzamelen in wakken. Samen proberen ze door rondzwemmen het wak open te houden. Hun dichte verenkleed zorgt voor isolatie maar voedsel zoeken is even wat lastiger. Gras ligt onder een dik pak sneeuw en waterplanten zijn lastiger bereikbaar als  veel water is dichtgevroren. Dus mocht je gaan schaatsen blijf uit de buurt van wakken met eenden. We kunnen vogels ook helpen door ze wat te voeren. Geef dan zoveel als ze, terwijl je erbij bent, opeten. Te  veel ineens leidt tot te veel onrust en strijd tussen de dieren. Ook de pindasnoeren, voedertafels en silo’s thuis zijn natuurlijk goede manieren om de vogels in je buurt te helpen. Natuur is immers overal in NP Hollandse Duinen. Houdt wel de kat in de gaten. Vogels nemen meer risico nu eten moeilijker te vinden is en energie hard nodig. Het zo toch jammer zijn als de kat met zijn goed gevulde etensbak er een vinkje bijsnackt.

Maar genoeg gelezen. Wat doen we nog binnen? Buiten wacht om de hoek een wonder mooie witte wereld om van te genieten.

Dit bericht verscheen eerder op www.nationaalparkhollandseduinen.nl/