Boswachters markeren groeiplaats Zwarte engbloem voor experiment (foto Mark Kras)

Ergens in het duin staat een ongewenste plant. Een plant met een knoeper van een imagoprobleem. Om te beginnen heeft hij zijn naam niet mee; Zwarte engbloem. Eerlijk gezegd roept het woord ‘zwart’ bij mij niet direct een negatief beeld op. Vogels als de Zwarte wouw, Zwarte ooievaar , Zwarte stern zijn stuk voor stuk zeldzame pareltjes van de Nederlandse natuur. Maar als je zwart combineert met eng-bloem dan komen bij mij associaties aan een sinistere femme fatale boven.

Giftig

De naam heeft de plant dus al niet mee. En verdraaid, hij of zij is zelfs giftig. Stukjes van de plant op je huid kunnen al tot irritaties leiden. Niet voor niets verwijst de Latijnse naam Vincetoxicum nigrum naar overwinnen(vince) en giftig (toxicum). Mocht een death-metal band ooit naar een logo vragen dan weet ik wel een mooi bloempje. Zwart, giftig en sinister mooi.

Erfenis uit het verleden

Ooit voerden we de fazant in Nederland in als jachtwild. Maar de fazant had het lastig. Een beetje bijvoeren en zijn grootste vijand, de vos, afschieten, maakte het leven in de duinen een stuk makkelijker. Met veranderend inzicht is plezierjacht uit de duinen verdwenen. En ook de fazant is nagenoeg verdwenen. Alleen, zijn voer groeit nog steeds in het duin. Want in het zaad waarmee de vogels werden bijgevoerd zat, u raadt het al, zaad van de Zwarte engbloem.

Woekerplant

Zijn naam niet mee, giftig en als ‘exoot’ ingevoerd via vogelzaad. En het houdt nog niet op. Zwarte engbloem heeft een voorkeur voor stuifplekken. Juist die plekken die van levensbelang zijn voor de soortenrijkdom in het duin, dáár groeit de Zwarte engbloem op zijn best. De plant belemmert dus dynamische duinen door de open plekken dicht te woekeren.

Groeikracht

En het houdt daar nog niet op. Bij het bestrijden van de plant blijkt ook nog dat de planten een enorme groeikracht hebben. Jaren afdekken met doek, uittrekken, uitgraven; steeds weer komen er planten op. Al het kleinste deeltje groeit weer uit tot een volwassen plant. Natuurbeheerder en waterwinbedrijf DUNEA heeft een aantal jaren met redelijk succes zwart doek over de groeiplekken gespannen om de Zwarte engbloem te bestrijden. Een methode van de lange adem.

Experiment

Duidelijk is dat we de Zwarte engbloem op een of andere manier moeten zien kwijt te raken om de kwetsbare zeldzame natuur van het duin te beschermen. Een methode is om volledig zand en plant uit te graven en te verwijderen. Dit zou echte een enorme schade doen aan het duin en is geen optie.

Dit jaar willen we in de duinen van Noordwijk een andere methode uit proberen. Een groeiplek van zo’n 100m2 is tot twee meter diep uitgegraven en afgevoerd. Op de werf van de aannemer wordt de 100m3 zand en plant gezeefd tot alle plantdelen eruit zijn. Dan wordt het zand op het Piet Florisdal neergelegd. Tijdens de zomer gaan we alle plekken met Zwarte engbloem inmeten en markeren. Na het groeiseizoen gaan we kijken of er in de hoop Zwarte engbloem is opgekomen. Als dat niet zo is zou dit een goede methode zijn om in het komend najaar en in de winter de Zwarte engbloem het duin uit te werken.