En dan ineens sta je tussen de cactussen en hagedissen. Wat een ongelooflijk groot contrast met onze natuurgebieden! In de afgelopen maand heb ik enkele weken voor het Nationaal Park Arikok mogen werken op het eiland Aruba. Allereerst moet gezegd worden dat Arikok een prachtig park is met mooie bezienswaardigheden. Echt het bezoeken waard!
Sinds 10 jaar is het een Nationaal Park. In die tijd zijn er wel recreatieve voorzieningen ontwikkeld, de basis ligt er, maar het Nationaal Park is op zoek naar een impuls en meer verbinding met de eilanders.

Na een directiewissel is het ook tijd voor een kentering in de organisatiestructuur én een kwaliteitsslag in het recreatieve aanbod. Vandaar dat mijn bezoek qua timing goed uitkwam! In 3 weken heb ik met vele bezoeken én gesprekken met bezoekers, inwoners en de medewerkers/boswachters aanbevelingen opgesteld voor verdere verbetering van de voorzieningen, participatie en voor het beheer. Ook kon ik een aanzet geven tot het ontwikkelen van enkele nieuwe wandelingen en excursies in het Nationaal Park.

Arikok
18% van Aruba wordt in beslag genomen door het Nationaal Park. Daar waar de rest van Aruba behoorlijk bebouwd is, is het park nog een prachtige oase van wildernis en ruigte. Hoewel het klimaat droog en warm is, wemelt het van de hagedissen, vogels, vleermuizen etc. Het mooist zijn misschien nog wel de baaien, rivierbeddingen en grotten. Het park doorkruisend word je steeds verrast door de schoonheid en ruigheid van deze koele, waterrijke plekken.

Toerisme
Toeristen vormen de grootste groep bezoekers. Terwijl het eiland maar 100.000 inwoners heeft, komen er jaarlijks 1,2 miljoen toeristen. Dat is ook een wezenlijk verschil met de gebieden die ik onder mijn hoede heb in Nederland, waar voornamelijk omwonenden wandelen en fietsen. In Arikok rijden de toeristen voornamelijk in jeeps door het park. Een van mijn opgaven was om een manier te bedenken om toeristen ook op een andere manier te laten recreëren en/of vaker terug te laten komen. Geen makkelijke opgave. Door de hitte op Aruba verkiezen de meeste mensen de auto, terwijl er prachtige wandelroutes door het gebied lopen. Ik heb een aanzet gegeven tot extra, mooie en voornamelijk korte wandelingen in het gebied en enkele ideeën voor excursies uitgewerkt. Ook een betere informatievoorziening omtrent de verschillende wandelingen en excusies zal toeristen hopelijk verleiden om vaker naar Arikok te komen en/of het ook te voet te beleven.

Eilanders actief
Inwoners van Aruba hebben hart voor het Nationaal Park. De bekendheid is groot en mensen gaan stralen als ze erover praten. Het is goed om te merken dat de lokale mensen komen sporten (met name hardlopen, fietsen en
surfen) of wandelen. Dit zijn er echter structureel te weinig. Ik heb suggesties gedaan voor aanvullende activiteiten voor lokale mensen. Deze activiteiten moeten dus geschikt zijn voor herhaalbezoeken: voorzieningen voor sport, gezinnen en meer wandelroutes. Het creëren van goede startplekken voor een (herhaal)bezoek is hierbij ook van belang én natuurlijk mag een plek waar kinderen kunnen spelen niet missen!
Lokale mensen zijn dus over het algemeen betrokken en enthousiast, maar leveren nu formeel nog geen actieve bijdrage. Hoog tijd om hen ook actief bij het park te betrekken. Door middel van vrijwilligersgroepen en gebruikersplatforms kan dit vorm krijgen. Dit zal een behoorlijke meerwaarde opleveren voor het park én voor het draagvlak voor het natuurgebied en de komende ontwikkelingen in het park.

Soortenrijkdom
Ik heb op Aruba fantastische dingen kunnen zien en meemaken. Het uitkomen van een nest zeeschildpadden, hagedissen die hun kraag opzetten, vleermuizen die hun jongen zogen, prachtige heremietkreeften en landkrabben en vogels in de mooiste kleuren. Bescherming van de deze mooie natuur is erg belangrijk: enkele soorten hebben het namelijk erg moeilijk, zoals bijvoorbeeld de inheemse holenuil ‘Shoco’ (nog maar 250 broedparen) en de ratelslang ‘Cascabel’ (nog maar 200 exemplaren) . Al pratend kwamen we al snel tot de kern, dat het bestrijden van exoten hierbij de hoogste prioriteit heeft. Het park wordt op sommige plekken overwoekerd door planten die er van origine niet leven. Zij zorgen voor een monotone leefomgeving, waardoor soorten verdwijnen. Bovendien is de boa er ooit geïntroduceerd en deze uitheemse slang vormt nu een bedreiging voor juist ook de Cascabel en de Shoco. Geiten grazen weliswaar van oudsher op het eiland, maar richten nu veel schade aan de inheemse planten. Op Aruba mist nog een goed exotenbeleid. Het beleid van Staatsbosbeheer kan hen helpen aan een aanzet voor een eigen aanpak. Voor de structuur en administratie wordt op Aruba momenteel georiënteerd op een nieuw systeem: CMSi. Omdat Staatsbosbeheer hier sinds kort ook mee werkt, kon ik een inkijkje geven in wat dit systeem te bieden heeft.

Terug
Wat ik mee terug neem naar Nederland is toch nog weer een wat nuchterder kijk op onze wereld. We willen snel vooruit en hebben het over het algemeen goed voor elkaar. Maar soms bekruipt me het gevoel dat we overdrijven. Het kan ook best wat kalmer aan en met ietsje minder administratieve last. Verder heeft het werken met zoveel toeristen op een eiland me toch weer een andere bril op laten zetten. Hoe beleven enorme aantallen toeristen een natuurgebied, hoe pas je je voorzieningen daarop aan, hoe zorg je toch voor een échte natuurbeleving bij deze doelgroep, etc.? Ook het werken voor een Nationaal Park in het buitenland –inclusief uitgebreid bezoekerscentrum- is een leerzame ervaring. Ervaring die ik goed kan gebruiken bij de verdere ontwikkeling van ‘ons’ Nationaal Park Hollandse Duinen.

Op deze manier kon ik 3 weken nuttig én plezierig invullen. Ik heb veel geleerd en hopelijk ook veel kennis en ideeën achtergelaten. Ik hoop echt dat mijn werk een positieve bijdrage levert aan de verdere ontwikkeling én bescherming van het prachtige Nationale Park Arikok!