Door boswachter Jenny van Leeuwen

Ik ben net terug van een geweldig mooie, vijf maanden lange reis door Chili en Argentinië. Ik heb er zoveel moois gezien en beleefd: van gletsjers beklimmen tot kamperen in de woestijn, van papagaaien tot pinguïns, van walvissen tot brulapen. Zo’n sabbatical geeft je de kans om even afstand te nemen en de dingen te overzien. Het geeft geweldige herinneringen én veel inspiratie voor de toekomst. Heel verrijkend! Nu weer vol energie en ideeën aan de slag. Wat zijn dan zoal die ideeën? Ik zet een paar overwegingen die mijn werk raken op een rijtje:

 Bijzonder Nederland!

Elke keer als ik op reis ben geweest en de meest prachtige landschappen heb gezien, realiseer ik mij ook hoe bijzonder Nederland is. Bijvoorbeeld ons polderlandschap: nergens ter wereld kom je zulke mooie laagveen weiden tegen. De diversiteit aan landschappen is bij ons ook bijzonder groot op een relatief kleine oppervlakte: strand, duinen, delta, polders, rivieren, heide, bos, moeras, wadden, etc. We hebben het allemaal in Nederland en op een relatief korte afstand van elkaar gelegen. Vooral ook voor wat betreft de vogels is Nederland uniek. Al de verschillende landschappen en leefgebieden trekken bijpassende vogelsoorten aan. Onze vogelrijkdom is groots en ook nog eens goed te beleven. Ik vraag me af of ‘wij Nederlanders’ ons wel voldoende realiseren hoe bijzonder onze natuur is.

Natuur in het nauw

De natuur is in Chili en Argentinië zo overweldigend groots; dat is voor ons bijna onvoorstelbaar. Dan realiseer je je weer eens dat wij weinig natuur hebben. Dit gevoel werd bevestigd door een artikel dat ik in mijn eerste dagen thuis onder mijn neus kreeg: Nederland hangt met 14% oppervlakte natuur onderaan het lijstje van Europese landen. En dat terwijl natuur zo belangrijk is, onder andere voor onze eigen gezondheid! Terwijl de natuur in Chili en Argentinië zo groots aanwezig is, zijn de boswachters er juist veel minder zichtbaar. Ook in de media kom je het thema natuur niet tegen. Natuur ‘is er gewoon’. Het maakt deel uit van het dagelijkse leven van de mensen. Het is er vanzelfsprekend. In Nederland moeten wij als boswachters juist hard roepen om natuur op de agenda en onder de aandacht te krijgen. Gelukkig merk ik hierin wel een lichte kentering in Nederland. Onder andere door goede media-acties en mooie films wordt natuur weer steeds populairder, ook onder jongeren. Het werkt dus wel: mensen door een beleving vanaf het beeldscherm weer naar buiten krijgen; misschien wel juist omdat natuur bij ons niet meer vanzelfsprekend is…

Magisch moment

Een van de dingen die ik het liefst doe op reis, is met de verrekijker op pad om vogels en wilde dieren te spotten. Het viel me op dat je de wilde dieren van heel dichtbij kunt zien in Chili en Argentinië. Zij zijn opvallend rustig en niet bang van mensen. Wellicht komt dit doordat er in het oneindig uitgestrekte landschap nauwelijks wordt gejaagd en er veel minder verstoring door intensieve recreatie en (geursporen van) honden plaatsvindt. Verstoring op het éne moment kan een belemmerende werking hebben voor de natuurbeleving op een ánder (soms veel later) moment. Zelf hoor ik dit nog te weinig in de discussies over natuurbeleving in Nederland.

Iedere keer als je een dier- of vogelsoort van dichtbij kunt zien (vooral als je deze nog nooit eerder hebt gezien) dan is dat een magisch moment. Het doet iets wezenlijks met je. Hoe kunnen we onze bezoekers aan de natuur vaker zo’n beleving gunnen? Hiervoor moet de natuur toegankelijk zijn, maar er moet ook een zekere mate van rust heersen. Niet alles moet altijd overal kunnen, júist om onze bezoekers een overweldigende natuurbeleving te geven. Een goede balans zoeken dus, tussen activiteiten en rust in de natuur. Dat is de uitdaging.

Kamperen in andere dimensie

Kamperen heeft er een andere dimensie. Dagenlang met proviant en tent op pad zijn om in de oneindig uitgestrekte natuur de echte vrijheid te ervaren… dat doet iets wezenlijks met je. De plekken waar je kunt kamperen, zijn zo ver weg van alles dat het bijna begint te duizelen. En als je dan ’s avonds bij een vuurtje onder de prachtige sterrenhemel zit, dan overkomt je een overweldigend geluksgevoel. Je realiseert je weer eens dat geluk ‘m niet in de dingen zit, maar juist in het niets. In Nederland is dit echte ‘ver weg van alles-gevoel’ natuurlijk moeilijk te evenaren, maar ik denk dat Staatsbosbeheer en andere natuurbeheerders met de natuurcampings en het concept van ‘vrij kamperen’ goed in de buurt komen. Ook mooie beleef- en picknickplekken waarbij je je echt ‘ver weg van alles’ waant, kunnen al op een laagdrempelige manier een geluksgevoel geven. Ik zou iedereen aanraden om zo’n beleving toch (nog weer) eens op te zoeken –ver of dichtbij huis- en te ervaren dat geluk juist in het ‘niets’ schuilt.

Goede weg?

Waar zo’n reis natuurlijk ook goed voor is, is om vanaf een afstand (letterlijk en figuurlijk) je leven in Nederland te overdenken en te kijken of je op de goede weg bent. Hoe je dingen anders zou willen doen of juist niet. Waar je je energie in wilt steken en wat misschien minder energie verdient. Eigenlijk zou iedereen eens in de zoveel tijd een dergelijke afstand moeten kunnen nemen. Het doet iets wezenlijks met je. Ik denk bijvoorbeeld echt dat ik door deze reis nog weer een stuk geduldiger, flexibeler en toleranter ben geworden. Nu proberen dat vast te houden!

En of ik zelf op de goede weg zit? Het antwoord is ‘ja’. Ik wil niets liever dan werken voor en in de natuur. Juist in een land als Nederland, waar natuur zo schaars is. Juist omdat natuur hier niet meer zo vanzelfsprekend is voor iedereen. Hier is dit werk zo immens belangrijk, dat het me elke dag een bijzonder nuttig gevoel geeft. En ik word blij van al die mensen die ons hierbij helpen en steunen, zoals de ruim 250 vrijwilligers die ons vanuit standplaats Den Haag helpen in de 14 natuurgebieden die wij vandaar uit beheren. ‘Samen de natuur nog mooier maken’, dát is waar ik mijn energie in ga steken. Wie doet er mee?