door  boswachter Mark Kras

Het begrazingsgebied van de Schotse hooglanders tussen Wassenaar en Katwijk (Berkheide) wordt naar het noorden uitgebreid. Staatsbosbeheer Hollands Duin begint in de laatste week van september met voorbereidende werkzaamheden. Half oktober zullen de grote grazers bezit kunnen nemen van een nieuw stukje leefgebied.

Het duinlandschap wordt steeds monotoner. Als we niets doen, verdwijnen er steeds meer dier- en plantensoorten. De Schotse hooglanders zorgen voor een open duin, waardoor verschillende soorten een plek vinden in het Hollands Duin.

Succes Berkheide
Staatsbosbeheer borduurt voort op het succes van de begrazing in het zuiden van het gebied tussen Wassenaar en Katwijk; Berkheide. In het huidige begrazingsgebied zien we dat het goed gaat met bijzondere planten als strandduizendguldenkruid en kruisbladgentiaan. Maar ook dieren als konijnen, zandhagedissen, boomkikkers en rugstreeppadden profiteren van het werk van de koeien.

Met name konijnen stellen de hulp van de koeien op prijs om het verloren terrein te herwinnen. Konijnen voelen zich namelijk niet goed thuis op plekken met hoge grassen en dichte struiken. Echter ook de stikstofuitstoot van industrie, vervoer en landbouw is toegenomen en zorgt voor een sterkere groei van grassen en struiken in het duin. Reden om het gebied waar de Schotse hooglanders komen uit te breiden, zodat zij deze groei tegen kunnen gaan.

Werkzaamheden
De werkzaamheden voor de uitbreiding bestaan uit het plaatsen van een raster en de installatie van klaphekken voor wandelaars. Staatsbosbeheer heeft ervoor gekozen om het raster zoveel mogelijk uit het zicht te houden en geen wandel- en fietspaden te kruisen. Het klaphek dat in het zandpad tussen de Friezewei en de Muur staat, wordt ongeveer 200 meter naar het noorden verplaatst. Tevens komt er een klaphek waar nu een zandpad start op de duintop ten zuiden van Friezewei. Bij deze hekken zullen borden worden geplaatst met meer informatie over dit project.

Gevolgen bezoekers
De uitbreiding van het gebied heeft vooral gevolgen voor de wandelaar. Voor veel wandelaars is een ontmoeting met een Schotse hooglander een van de hoogtepunten tijdens de wandeling door het duin. Wij zijn ons er echter van bewust dat andere wandelaars zich minder op hun gemak voelen in de buurt van deze grote zoogdieren. Onze ervaring is echter dat de grote grazers zich weinig aantrekken van wandelaars die rustig passeren. Voor hondenbezitters betekent de uitbreiding dat op de twee zandpaden vanaf de duintop ten zuiden van Friezewei, de hond nu ook buiten het broedseizoen aan de lijn moet. Deze maatregel is genomen in het kader van de veiligheid. Zo zijn er in het verleden grote grazers door honden verwond en reageert een koe alerter op een wandelaar in gezelschap van een hond.

Achtergrondinformatie
Het huidige begrazingsgebied is zo’n 130ha groot. Met de plaatsing van het raster komt daar zo’n 25 ha bij. In het hele gebied lopen zo’n 13 hooglanders. Het aantal hooglanders is afhankelijk van de hoeveelheid voedsel en water die de dieren in het gebied kunnen vinden. Ze leven het hele jaar door in Berkheide en kunnen zich prima redden. Door hun dikke vacht kunnen ze goed tegen de kou. Ook de kalfjes worden zonder hulp van een dierenarts gewoon in de natuur geboren en kunnen zich gelijk goed redden. Eens in het jaar wordt de gezondheid van de dieren gecontroleerd en natuurlijk houden de boswachters het hele jaar door in de gaten of alles goed gaat.

De werkzaamheden om de invloeden van stikstof tegen te gaan worden mede mogelijk gemaakt door de provincie Zuid-Holland.