Door boswachter Yvonne van der Meer

Duingebied de Ganzenhoek (van Staatsbosbeheer Hollands Duin) bij Wassenaar was donderdagavond 19 juli jl. het decor voor een nieuw avontuur voor drie egels. Onder toeziend oog van mijn collega Thomas Peek gaf Astrid Amendola (foto), egelverzorgster van Egelopvang Zoetermeer, drie volwassen egels hun vrijheid terug. Egels worden bij de opvang binnen gebracht door mensen die ze zwak, mager, ziek of gewond hebben gevonden. Na de nodige hersteltijd worden de egels weer vrij gelaten. Ook voor deze drie was het tijd om weer op eigen benen te staan.

Meestal worden de egels teruggezet op de vind-plek. Soms is de vind-plek te gevaarlijk en worden ze uitgezet op een rustiger plek, weg van veel mensen en/of (auto)wegen. Vanuit Zoetermeer is het landgoed bij Kasteel Duivenvoorde bij Voorschoten dan een uitstekende locatie.
Er worden echter maximaal 8 egels per jaar op eenzelfde locatie uitgezet. De egel is namelijk een territoriaal dier. Het leefgebied van een mannetje is ongeveer 20-40 ha en dat van een vrouwtje 10-20 ha. Op het landgoed werd het al vrij vol. Vandaar dat er een andere bestemming gevonden moest worden.

De West-Europese egel is in Nederland een beschermde diersoort. Hij staat op de rode lijst van bedreigde dieren. Dit zoogdier vindt zijn leefgebied in veel verschillende landschappen in Nederland. Naast genoeg voedsel is het voor de egel van belang dat er genoeg droge schuilplaatsen zijn, of door hem te maken zijn. Egels zijn nachtactief. In deze schuilplaatsen slapen de egels overdag en in de winter houden ze er hun winterslaap. Hier worden in de zomermaanden ook de jongen geboren. Ze bekleden hun nest met bladeren, planten, mossen en grassen. Ze slepen dit in hun bek naar hun schuilplaats, vaak onder struiken of takkenbossen. Tuinen, bosranden, struweel en loofbos, liefst met ondergroei, zijn dan ook goede leefgebieden. Het gemengde bos in het duingebied van de Ganzenhoek is daarmee een geschikte plek. Bovendien is er (drink)water in de buurt.

Egels zijn insecteneters. Maar ook regenwormen en huisjesslakken (tot wel 40 per nacht) of zelfs mollen en jonge muizen en aas staan op hun menu. Egels jagen op hun gehoor, maar vooral met hun neus. Hun reukzin is bijzonder goed ontwikkeld. De reukcentra in de hersenen zijn zeer goed ontwikkeld. Onbekende stoffen of nieuwe geurtjes onderzoekt de egel met een orgaan dat ook bij slangen en hagedissen zeer goed ontwikkeld is. Dit extra zintuig ligt tussen het gehemelte en de neusholte. Hierdoor kan een egel insecten die zich drie centimeter onder de aarde bevinden goed ruiken. In de nazomer en herfst eten ze ook wel bessen. Van een schoteltje melk raken ze aan de diarree!

De egel is niet de hele nacht actief. Hij slaapt ongeveer 18 uur. Zijn eerste actieve periode bij het vallen van de avond duurt zo’n 3 uur. Rond middernacht en tegen de ochtend gaat hij telkens nog eens voor enkele uren op pad. Per nacht kan hij zo gemakkelijke enkele kilometers afleggen.
Ook gedurende hun winterslaap (november/december tot april/mei) kunnen ze af en toe wakker worden. Tijdens de winterslaap daalt hun lichaamstemperatuur van circa 35° tot circa 10 °C en verliezen ze ongeveer 30% van hun gewicht. Nu er nog volop insecten zijn en de vruchtbare tijd van de herfst met haar bessen nog komt, is er voor de drie avonturiers nog tijd genoeg om een vetreserve aan te leggen voor de winter.

Hoewel we er geen gewoonte van maken, hebben we met veel plezier deze drie egels hun nieuwe leefgebied gegeven.