door boswachter Jenny van Leeuwen

Ieder jaar strijken er in natuurgebied De Wilck nabij Hazerswoude-Dorp tientallen kleine zwanen neer om te overwinteren. Dit jaar zijn ze in De Wilck erg laat: de milde temperaturen zorgen ervoor dat het gros van de kleine zwanen nog wat noordelijker verblijven. Ze verhuizen als het ware met de vorstgrens mee. Kleine zwanen zijn vanaf oktober al wel in Nederland gezien, maar nog niet in De Wilck.

Het wachten is op enkele tientallen tot wel meer dan honderd sierlijke kleine zwanen. Ze komen vanuit hun broedgebied in Noord Rusland om in Nederland te overwinteren. Ze hebben er dan een vliegreis van 3.500 kilometer op zitten. In groepen van soms meer dan honderd sneeuwwitte vogels gebruiken ze ’s nachts de plas in De Wilck als slaapplaats. Overdag vliegen ze uit over de polders om eten te zoeken. De kleine zwaan maakt een prachtig trompet-achtig geluid. Ook al lijken ze identiek, elke kleine zwaan is anders. Het zwart-gele patroon op de snavel is bij ieder individu verschillend. Ze lijken wel een beetje op de alom bekende knobbelzwaan, maar deze laatste is veel groter en heeft een opvallende zwarte knobbel op de neus.

Om de kleine zwanen de rust te geven die ze nodig hebben, sluit Staatsbosbeheer De Wilck af zodra de kleine zwaan arriveert. De duizenden smienten en ganzen die er eveneens in de wintermaanden verblijven, profiteren ook van de rust. Zowel de smienten als ook de ganzen zijn al gearriveerd en zijn werkelijk met duizenden tegelijk in De Wilck aanwezig. De smient wordt ook wel fluiteend genoemd. Hij is van verre herkenbaar aan een fluitend, hoog geluid. Als je dan wat dichterbij komt, kun je ze op het zicht herkennen aan de rood-bruine kop met een gele vlek op het voorhoofd.

Bezoekers blijven van harte welkom om de grote groepen vogels te komen bekijken vanaf de vogelkijkschermen aan de rand van het gebied. Vorig jaar zijn twee vogelkijkschermen geplaatst, dankzij de vogelwerkgroep Koudekerk/Hazerswoude. Deze vogelkijkschermen zijn iets verhoogd, zodat je mooi uitzicht hebt over de polder en de plas. Wie de kleine zwanen wil zien moet wel vroeg op, want tegen de ochtendschemering waaieren ze al uit over de graslanden om te foerageren.

Ons land herbergt ‘s winters tot wel 60% van alle kleine zwanen in Europa. De Wilck is dus heel belangrijk voor de soort. Deze verantwoordelijkheid is ook wettelijk vastgelegd: voor de doelsoorten kleine zwaan, en ook voor de smient, is De Wilck aangewezen tot Natura 2000-gebied. Natura 2000 is het Europese netwerk van beschermde natuurgebieden: een keurmerk voor alle topgebieden van Europa. De aantallen in Nederland nemen al jaren af. Dit met name door te weinig reproductie, de jacht in Rusland en vanwege milde winters waardoor vogels meer in Duitsland en Denemarken blijven hangen. De aantallen in de natuurgebieden in het Groene Hart zijn doorgaans het hoogst in februari en maart. Hier worden kleine zwanen de laatste jaren nog in hoge aantallen waargenomen.

Elke winter is het weer uitkijken naar de komst van onze witte vrienden uit het verre noorden. Het is altijd weer spannend hoeveel kleine zwanen terugkeren en of ze succesvol waren in hun broedgebieden. Dit jaar moet ik wat extra geduld opbrengen. Ik kan niet wachten… Ik houd jullie op de hoogte (volg @boswachterjenny voor het laatste nieuws)!

Wil je een keer op bezoek in De Wilck, bijvoorbeeld om de duizenden smienten te bewonderen? Dat kan vanaf de Burmadeweg of vanaf de Vierheemskinderen in Hazerswoude-Dorp. Als je snel gaat, dan kun je De Wilck nog in! De blauwe paaltjes leiden je langs het heen-en-weer-wandelpad, waarvandaan je de vogels kunt bewonderen.