door Boswachter Mark Kras

Mijn vrouw doet de tuin. Ik heb namelijk meer een groen hart dan groene vingers. Bij de keuze van de beplanting staan snelgroeiend en groenblijvend hoog op de lijst met eigenschappen. Ik herken dat in de bossen van Hollands Duin zoals die in de jaren dertig door Staatsbosbeheer zijn aangeplant. Destijds koos men voor bomen die betrekkelijk snel groeien en groen blijven: dennenbomen en dan met name Oostenrijkse den. Vooral dat snel groeien was van belang. Snel groeien is immers snel oogsten.

Maar het liep anders. Voordat de oogst eenmaal werkelijk goed kon beginnen, was de vraag naar mijnhout afgenomen. En die duinen, die leverden toch al niet zulk goed stuthout op. Tot overmaat van ramp sloeg ook de dennenscheerder toe: een klein beestje dat zich door twijgen boort, en daarmee de groei en dus kwaliteit van de bomen nog slechter maakte. Mijn voorgangers werden gedwongen in hoog tempo dennenbos in de duinen te kappen om de kwalitatief goede stukken bos te behouden.
Nu rest alleen nog het Noordwijkse bos; een wat eenzijdig bos bedoeld voor houtoogst. De laatste tientallen jaren is Staatsbosbeheer bezig om het bos te veranderen. Stap voor stap moet er een echt duinbos ontstaan vol afwisseling, waarin ook verschillende soorten loofbomen kunnen opgroeien. Een bos rijk aan dieren en planten die in een echt duinbos thuishoren.

Omdat we mooie levenskrachtige dennenbomen willen behouden zetten we in november en december zorgvuldig stippen op de dennenbomen. Roodoranje stippen geven aan als een dennenboom moet wijken voor vitale dennenbomen en soorten die samen een echt natuurlijk duinbos maken. Eerst is er door natuurkenners goed gekeken waar we heel voorzichtig moeten zijn (mierennesten) of wat uit de buurt moeten blijven (nesten van roofvogels en spechten).

De eerste stippen zijn afgelopen maanden gezet in proefstukken. Deze proefstukken zijn kenmerkend voor andere delen van het bos. Gekeken is of de voor deze delen bedachte manier van selecteren het doel wat we voor ogen hebben bereikt en hoeveel kubieke meter hout deze manier van werken oplevert.

Nadat ook in de rest van het bos de stippen zijn gezet komt namelijk de stap. In januari worden de roodoranje gestipte bomen gekapt. En in februari wordt het hout buiten het bos op houtstapels gelegd. Het fsc-hout wordt dan verkocht en voorziet weer voor een stukje in de Nederlandse houtbehoefte van één kubieke meter per persoon per jaar.

En over een jaar of tien? Dan kijken we of we weer nieuwe stippen kunnen zetten om dan weer een stap te zetten. Zo oogst Staatsbosbeheer in Boswachterij Noordwijk met groene vingers en bovenal met een groen hart.

Het ‘oude’ productie naaldbos zoals dat op sommige plekken nog voorkomt.

Een beeld van het duinbos van de toekomst; vol variatie in soorten en bomen van verschillende leeftijden