Door boswachter Jenny van Leeuwen

Je ziet ‘m bijna nooit en als je de ijsvogel al treft, dan is het vaak niet veel meer dan een blauwe flits die over het water schiet. Verbaasd blijf je staan: “zag ik dat nou goed?” Soms laat hij zich nog horen met een schelle, hoge piep. “Aha, dus toch, hij zit er wel… ” Dat de vogel zich zo slecht laat zien, maakt ‘m interessant en mystiek. Geregeld krijg ik vragen over de ijsvogel. Bijvoorbeeld of ik weet of de ijsvogels er nog zitten… Gelukkig kan ik daarop nog steeds bevestigend antwoorden.

Ijsvogels leven dus ook in het stads groen. In de winter heeft dit een groot voordeel. Het water blijft langer ijsvrij, omdat het in de stad iets warmer is dan daarbuiten. Anders dan zijn naam doet vermoeden, kan de ijsvogel juist niet tegen strenge winters. De ijsvogel eet namelijk vis. Als de sloten zijn dichtgevroren, kan de ijsvogel niet meer bij zijn eten. Mensen zien de ijsvogel dus vrijwel alleen als het streng gevroren heeft en er ijs op de sloten ligt. Alleen dan laat de ijsvogel zich makkelijk zien om in de laatste wakken te kunnen vissen. Daarom werd de ijsvogel altijd al direct gekoppeld aan het ijs en zijn ze in Nederland zelfs naar het ijs vernoemd.

Na de strenge winters van de afgelopen jaren, gaat het niet meer zo goed met de ijsvogel in Nederland. De aantallen zijn gedecimeerd. Ik ben daarom blij dat de ijsvogel in het Haagse Bos nog steeds gezien wordt. Hopelijk is het er meer dan één, dan volgen er vast wel weer meer …

De meeste kans heb je om een ijsvogel te zien nabij helder water. Vaak zit een ijsvogel vlakbij het water op een strategisch punt op de wacht. Bijvoorbeeld op een brugleuning of een tak dat horizontaal boven het water hangt. Hij zit te wachten tot er een vis in het heldere water te zien is. Zodra dat het geval is, duikt hij er met snelheden tot wel 80 km/uur op af om het uit het water te vissen en smakelijk te verorberen. Eerst slaat hij de vis tegen een tak of brugleuning dood. Vervolgens wordt de vis zo gedraaid dat de kop van de vis als eerste naar binnen gaat. Zo zal de vis -met de schubben mee- gemakkelijk naar binnen glijden. De ijsvogel is een meester in vissen. In de Engelse taal heeft de vogel daarom misschien een iets betere naam: kingfisher.

In de symboliek staat de ijsvogel voor doorzettingsvermogen en het vertrouwen op een goede afloop ondanks tegenspoed. Met zijn kleuren van oranje, wit en blauw schijnt de ijsvogel ook de favoriete vogel van Willem van Oranje te zijn geweest. Veel treffender kan het niet: net als de Oranjes hoort de ijsvogel helemaal thuis in het Haagse Bos. Hopelijk blijft dat zo!