Konijnen zijn de grote grazers van het duin. Dat is misschien een verrassing omdat die andere grote grazers meer opvallen. Maar de Schotse hooglanders zijn maar met weinig en het effect van hun aanwezigheid is vooral het terugdringen van bomen en struiken in het duin. Verder bemesten ze op de ene plek en trappen het duin open op een andere plek. Daarmee zorgen ze voor veel verschillende plekjes waar dan ook weer een verscheidenheid aan planten en dieren een plaats vinden.

Maar de konijnen zijn, doordat ze met velen zijn, dé grote grazers van het duin. In de 13de eeuw zijn ze vanuit Zuid-Europa ingevoerd. Mensen, duinmeiers, werden zelfs aangesteld om te zorgen dat het goed ging met de konijnen. Konijnenwarandes werden gemaakt en de duinmeiers groeven hier holen in voor de dieren. En dat allemaal voor het vlees en het bont. ‘Bontleveranciers’ als lynx, wolf en hermelijn waren in die tijd namelijk al bijna geheel verdwenen uit onze streken. Het duinkonijn heeft nog lang deze nuttige functie gehad. Zelfs tot in de vorige eeuw kon je in Haarlem nog konijnenvellen kopen.

Foto Mark Kras

Maar het ging de konijnen eind vorige eeuw al niet meer zo goed. In Brazilië komt een ziekte voor die bij de daar voorkomende konijnen een milde ziekte veroorzaakt, myxomatose. Deze ziekte is uiterst dodelijk voor Europese konijnen. In Australië was het geïntroduceerde Europese konijn uitgegroeid tot een plaag. In de jaren vijftig dacht men dat bestrijden met de myxomatose een goed idee was. Vanuit Australië kwam de ziekte echter ook naar onze streken en decimeerde in korte tijd de konijnenstand.
Gelukkig zijn veel konijnen de laatste jaren beter bestand tegen deze ziekte. Zo af en toe zien we nog wel een ziek dier, maar gelukkig niet meer zo vaak als 40 jaar geleden.

Konijnen zijn heel belangrijk voor het duin. Door hun graven en grazen zorgen zij voor duinen die steeds in beweging zijn. Zo’n dynamisch duin is natuur waar veel verschillende leefomstandigheden op verschillende momenten voorkomen. In dynamische duinen vinden we daardoor heel veel plant- en diersoorten. De Hollandse duinen zijn dan ook één van de meest bijzondere natuurgebieden van Europa. En dat met dank aan de grote grazer, het konijn.