Een bijdrage van Henk-Jan van der Kolk:

Het aantal scholeksters in Nederland neemt de laatste jaren in groot tempo af. Om de oorzaken hiervan te achterhalen doet het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) in samenwerking met Sovon Vogelonderzoek Nederland onderzoek naar de overwinterende scholeksters op de Vliehors.

Scholeksters horen bij de Wadden.

Scholeksters behoren dankzij hun zwartwitte verenkleed, oranje snavel en luidruchtige ‘tepiet’ geluid tot de opvallendste vogels van het wad. In de zomer is de scholekster in grote delen van Nederland te vinden en broeden ze zowel in kwelders als in weilanden en op platte daken. In de winter verblijven bijna alle Nederlandse scholeksters echter in de Waddenzee en de Delta. Net als voor veel andere vogelsoorten is de Waddenzee daarmee ook voor de scholekster een belangrijk natuurgebied. Met laagwater zoeken scholeksters op het droogvallende wad naar mossels, kokkels en andere schelpdieren. Met hoogwater rusten de vogels in groepen op dijken of hogere zandplaten. Ondanks dat de scholekster een algemene soort is neemt het aantal scholeksters in Nederland de laatste jaren sterk af. Het is nog niet duidelijk wat de precieze oorzaken van deze sterke achteruitgang zijn.

Op zoek naar antwoorden.

Om de oorzaken van de achteruitgang van scholeksters te achterhalen zal er de komende jaren op diverse plekken in Nederland onderzoek naar scholeksters gedaan worden door het Nederlands Instituut voor Ecologie en Sovon vogelonderzoek Nederland. Op Vlieland wordt er onderzoek gedaan naar de omstandigheden in de overwinteringsgebieden van scholeksters. Bijzondere aandacht is er voor het effect van directe verstoringen door boten, vliegtuigen en recreanten op het gedrag van scholeksters. De Vliehors is een belangrijk overwinteringsgebied doordat de hoge zandplaten met hoogwater rustplaatsen bieden voor wadvogels. Tijdens hoogwater zitten er dan ook duizenden scholeksters op de Vliehors. Daarnaast zijn de mosselbanken voor de kust van de Vliehors belangrijke voedselbronnen.

Op de Vliehors worden er deze en komende winters tientallen scholeksters met kleurringen en GPS zenders uitgerust. Hierdoor kunnen we individuele vogels volgen wat informatie oplevert over vliegbewegingen en gedrag. Door het verzamelen van deze gegevens komen we veel te weten over scholeksters en kunnen we allerlei vragen beantwoorden. Bijvoorbeeld, welke verstoringen hebben het meeste impact op het eetpatroon van scholeksters? Zijn scholeksters plaatstrouw of maken ze juist gebruik van veel verschillende rustplaatsen en voedselgebieden? Dankzij de moderne GPS zenders kunnen we onderzoeken of activiteiten als kokkelvisserij en luchtmachtoefeningen invloed hebben op het gedrag van scholeksters. Gedurende het onderzoek hopen we zo een steeds beter beeld te krijgen van de moeilijkheden die scholeksters in de winter in de Waddenzee ondervinden.

Meer informatie…

Afgelopen november is het NIOO gestart met de werkzaamheden op Vlieland. Het onderzoek zal tot en met de winter van 2019 duren. Het onderzoek op de Vliehors maakt deel uit van een groter onderzoek met de naam CHIRP. Bij het scholeksteronderzoek zijn veel partijen betrokken, waaronder Staatsbosbeheer, de Koninklijke luchtmacht, Provincie Friesland en Radboud Universiteit. Meer informatie is te vinden op https://www.sovon.nl/nl/chirp.

Tekst: Henk-Jan van der Kolk /  H.vanderKolk@nioo.knaw.nl  /  06-57036998

Foto: Joop Scheijbeler