Een bijzondere bijdrage van Peter de Boer (Sovon) en collega Carl Zuhorn:

De Vliehors is een uitgestrekt natuurgebied van ongeveer 24 vierkante kilometer aan de westkant van Vlieland; voor een groot deel in gebruik als militair oefenterrein door de Koninklijke Luchtmacht. Het is doordeweeks afgesloten voor publiek, omdat dit het enige West-Europese oefenterrein is waar die Luchtmacht en de NAVO-partners mogen oefenen met munitie en explosieve ladingen. De laatste jaren wordt Staatsbosbeheer door het Ministerie van Defensie “ingehuurd” om in de weekenden toezicht te houden op de kolonies meeuwen en strandbroeders, zoals sterntjes en plevieren, maar ook op het publiek wat hier recreëert. Tijdens deze toezichthoudende taken komen we natuurlijk ook allerlei vogels van andere pluimage tegen.

De Vliehors en het Posthuiswad zijn in de driehoek Vlieland – Griend – Richel de belangrijkste gebieden voor steltlopers om met hoog water te overtijen op een hoogwatervluchtplaats (HVP). Waar veel steltlopers zijn, zijn ook de dieren die ze eten (we noemen dat predatoren)). Op Vlieland zijn dat voornamelijk slechtvalk en velduil. In het winterhalfjaar ligt het seizoenmaximum van de slechtvalk zo rond de 5-8 slechtvalken in het gebied Vliehors – Kroonspolders – Posthuiswad.

De laatste jaren worden er steeds vaker overzomerende slechtvalken gezien op de Vliehors. In 1999 was er al eens een territoriaal paartje slechtvalk gezien met een overduidelijke binding met de Vliehors. Prooioverdrachten en alarmeren waren toen de tekenen dat er misschien meer was dan alleen hun aanwezigheid.

We schrijven nu 2016. Tijdens de weekend-surveillance voor Defensie zien we dat er in de periode mei – augustus slechtvalken aanwezig zijn op de Vliehors. Begin juni laat Anke op kantoor een foto zien die haar man Dirk Bruin op de Vliehors gemaakt heeft. De foto toont een nest met 3 roestbruine eieren. Mijn eerste ingeving was van een zwarte kraai, maar op het moment dat ik dat zei, besefte ik dat ik fout zat en dat dit wel eens het eerste nest van een slechtvalk voor Vlieland kon zijn. De uren erna ben ik de boeken ingedoken en “deskundigen” op dit vlak gepolst. En jawel, Vlieland is dit jaar een broedvogel rijker: de slechtvalk.

Het paartje is zo rond 10 mei begonnen met broeden, met een duidelijke taakverdeling. De vrouw van de slechtvalk broedt en het mannetje voert de prooien aan. Bij een controle op 10 juni lag er in het nest 1 jong van 1-2 dagen oud en waren er nog 2 eieren aanwezig. Bij een controle later zou blijken dat die 2 eieren niet bevrucht waren. Tijdens deze controles kwamen we er ook achter dat het vrouwtje geringd was. Met foto’s en wat gepuzzel bleek dat dit vrouwtje op 21 mei 2010 geboren was op Trischen, een Duits Waddeneiland. Dit nest was een zgn. grondnest. In natuurlijke omstandigheden verkiezen slechtvalken dit boven een kast of een richel, zoals in het stedelijk gebied wel gebeurt.

In Nederland broeden tegenwoordig zo’n 150 paar slechtvalken. De meeste vogels broeden in stedelijk gebied in kasten en of op richels van hoge kantoorgebouwen of in hoogspanningsmasten. Een klein deel broedt in het Waddengebied en in de Zuidwestelijke delta, voornamelijk op de grond.

Tijdens onze controles hebben we ook prooien verzameld. Opvallend was dat de valken vooral spreeuwen, postduiven en steltlopers aten. Ons verraste het dat in zo’n steltloperrijk gebied ook postduif op het menu van “onze” Vlielandse valken stond.

Op 1 juli jl. hebben we de jonge slechtvalk (een vrouwtje) in het bijzijn van Pieter Bruinink van de Koninklijke Luchtmacht geringd. En op 18 juli jl. is de jonge slechtvalk uitgevlogen. We kijken uit naar het komende broedseizoen!

Door boswachter Carl Zuhorn en Peter de Boer van Sovon Vogelonderzoek.