Natuurzorg Veluwe-Vallei

Het is misschien niet het eerste wat in je opkomt als je aan Staatsbosbeheer denkt, maar Staatsbosbeheer biedt al decennia lang op verschillende manieren plaats aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Een baan vinden is immers niet voor iedereen vanzelfsprekend. Zeker niet als je maatschappelijk gezien kwetsbaar bent. ‘Mee kunnen doen’ in onze samenleving is echter voor iedereen belangrijk.
Door onze terreinen in te zetten voor deze mensen, creëren we kansen. De kans op een zinvolle dagbesteding, de kans om laagdrempelig werkervaring op te doen en de kans eventueel door te stromen naar een (deels) betaalde baan of opleiding. Het sociale en het groene domein blijken daarbij op een natuurlijke manier prachtig hand in hand te kunnen gaan.

Maar wie zijn er nou aan het werk op onze Veluwse terreinen? Wat doen ze voor werk, en hoe ervaren ze het? Om hierop antwoord te krijgen, gaan we in een reeks blogs op bezoek bij deze bijzondere groepen en lopen een dagdeel mee.
Vandaag zijn we te gast bij Natuurzorg Veluwe-Vallei, een nog relatief jong initiatief in de omgeving van Wageningen, Bennekom, Renkum en Doorwerth.

Natuurzorg Veluwe-Vallei

“Dus jij bent onze versterking van vandaag.”
Aan de rand van een heideveldje word ik begroet door een vrolijke dame die tussen lange slierten braam staat. Ze steekt enthousiast haar hand uit. Gonnie (39) is een van de deelnemers en haar vrolijke groet is een warm welkom.

Een paar meter achter haar is een man in een soort gevecht gewikkeld met een stronk-met-sprieten. Bij een schaftkeet die op het pad staat, staan twee mannen te praten en halverwege het veld zie ik nog twee mensen in de grond wroeten en bramen te lijf gaan.
Dit is de maandagochtendgroep van Aad.

‘Aad’ is Aad Hendrickx, oprichter en agogisch begeleider van Natuurzorg Veluwe-Vallei. Hoewel ‘buiten’ altijd wel een rode draad is in zijn loopbaan, wordt de connectie met de zorg pas gelegd wanneer hij een tijd als molenaar aan de slag gaat. Aad komt in aanraking met dagbesteding bij een graanmolen en een zaadje wordt geplant. Een opleiding en baan als agogisch werkbegeleider van volwassenen met psychiatrische en psychosociale problemen volgen. Ook hier ziet hij hoe goed het is voor mensen om buiten bezig te zijn. Natuur biedt een prikkelarme omgeving.

Wanneer zijn contract niet verlengd wordt, besluit Aad dat het nu of nooit is. Hij gaat aan de slag met het uitwerken en opzetten van een nieuwe dagbesteding in de regio en eind 2016 ziet Natuurzorg Veluwe-Vallei het levenslicht. Werkplekken in de natuur voor mensen met een dagbestedingsindicatie, voor als je een steuntje in de rug kan gebruiken en graag buiten aan de slag wil. In kleine groepen van maximaal 6 deelnemers wordt ‘gewoon’ lekker buiten gewerkt. En ondertussen werk je aan je eigen ontwikkeling. Een win-win situatie dus.

Samen overleggen over de aanpak

Gonnie werkt gewoon door als ik bij haar kom staan om even te kletsen. De braamstruiken moeten met wortel en al uit de grond, want anders zijn ze binnen de kortste keer weer meters lang, heeft de groep ontdekt. Trots houdt ze een lange wortel omhoog.
‘Kijk, hier zit een groeipunt, die heb ik er in ieder geval uit!’

Achter haar heeft Tjerk (47) het gevecht met de stronk-met-sprieten gewonnen. ‘Voorheen knipten we de jonge scheuten af, maar dan blijf je bezig. Kijk, je ziet het, het is net als bij een knotwilg.’
Hij wijst naar de uitgehakte stobbe, een steeds weer gesnoeide boomstronk met lange uitlopers die weer bomen zouden worden.
‘Die komt niet meer terug. We denken ook met elkaar na over hoe we een klus aan moeten pakken. Het is echt een uitdaging om het werk goed te doen.’

Zichtbaar

De werkzaamheden variëren. Vandaag wordt er opslag verwijderd van een heideveldje. Dat is steeds terugkerend werk want bomen en struiken proberen altijd de heide over te nemen, en al die jonge boompjes moeten eruit als je de heide wil behouden.
Maar misschien worden een volgende keer op een andere plek wel routepaaltjes gecontroleerd en geplaatst of zijn ze druk met het onderhoud van paden.
Wat de werkzaamheden ook zijn, het werk is letterlijk heel zichtbaar. Ik hoor het van iedereen terug.

‘Loop daar maar eens naar beneden’, wijst Tjerk.
‘Daar kan je zien wat we allemaal al schoon hebben.’
En inderdaad, ongeveer 1/3 van het heideveldje is vrij van bramen, opgeschoten berkjes en uitgelopen stobben van de Amerikaanse eik.
‘Mensen zijn zo blij dat wij ‘hun’ heide opknappen. Dat doet je goed.’
Hij straalt.

Deze ochtend werken de deelnemers zelf op een eigen stukje op de heide, maar er zijn ook momenten dat ze elkaars hulp nodig hebben om een klus te klaren. Zo leren ze samenwerken maar vergroten ze tegelijkertijd ook hun eigen zelfstandigheid.
Iedereen zoekt zijn eigen plekje op in het veld, dicht bij het pad of verder weg. Wil je contact vandaag of liever even niet? Ondertussen herkennen namelijk veel vaste bezoekers van de gebieden waar Natuurzorg Veluwe-Vallei werkt, de schaftkeet en de mensen die erbij horen. Een praatje, een compliment of gewoon een groet. Het werk maar zeker ook de mensen die het doen, worden gezien.

Organische samenwerking met Staatsbosbeheer

Op zoek naar geschikte terreinen om in te kunnen werken, klopt Aad aan bij Staatsbosbeheer. Hij maakt kennis met boswachter Jaël en legt haar zijn plan voor. Jaël is meteen enthousiast, hoewel ze geen idee heeft wat ze precies kan verwachten. Dat komt goed uit, voor Aad is het ook allemaal nieuw. Ze hebben echter een gedeelde overtuiging: werken in de natuur is goed voor iedereen, maar zeker voor kwetsbare groepen.

De natuur biedt een prikkelarme omgeving. Mensen worden creatiever, kunnen zich beter concentreren en ervaren minder stress. Bovendien stimuleert de natuur tot bewegen en tot sociaal contact. Door te werken in de natuur, wordt gewerkt aan veerkracht, functioneren en participatie. Het geeft de mensen weer kracht en regie over hun eigen leven.

En zo ontstaat dankzij wederzijds vertrouwen een open samenwerking die organisch groeit. Over de klussen wordt overlegd, en in de loop van de tijd zijn die klussen ook veranderd. Er komt steeds meer verantwoordelijkheid bij kijken en ook klusjes tussendoor worden niet geschuwd.
‘Ligt er na een storm een boom over het pad? Dan ruimen we die toch eerst even op?’
Een belletje over en weer volstaat vaak al.

Waardevol werk

De deelnemers van Natuurzorg Veluwe-Vallei zijn trots op hun werk. ‘We doen écht werk. En Staatsbosbeheer ziet dat ook!’
Jaël bevestigt dat:

‘Ik ervaar de samenwerking met de groep van Aad als heel prettig en waardevol. Ze zijn een paar keer per week bezig en verzetten veel werk. Als ik of mijn collega met een vraag kom, kijken ze altijd of ze het kunnen oppakken. En als het iets nieuws is, willen ze graag leren. Super! Als ik langs kom word ik altijd blij van hun energie en je ziet dat het werk hen goed doet.’

De waardering van zowel Staatsbosbeheer als van de bezoekers en omwonenden van de gebieden waar de groep werkt, doet hen duidelijk goed.
Verantwoordelijk zijn voor dit stukje natuur, gastheer (of -vrouw) van het gebied zijn, eer hebben van je werk. Het zijn de extra’s die zoveel meer doen dan je van tevoren verwacht. Levens die als kaartenhuizen in elkaar donderden worden, mede dankzij het werk van Natuurzorg Veluwe-Vallei, weer beetje bij beetje opgebouwd.

Corona-maatregelen, en nu?

Een aantal uren na deze gesprekken, maakt premier Rutte bekend dat we geen handen meer mogen schudden. Het is het begin van een hele serie maatregelen in verband met corona. En terwijl ik deze tekst schrijf, besef ik me dat het eventueel wegvallen van dit werk van grote invloed zal zijn op de groep. Hoe gaat het nu?
Een berichtje van Aad per mail:

‘Het werken is momenteel lastig… Van Staatsbosbeheer mogen groepen nu niet op hun terreinen werken. Onze schaftwagen is bovendien niet geschikt om te gebruiken vanwege de beperkte onderlinge afstand, en ik kan vanwege de onderlinge afstand deelnemers niet meenemen in de auto. In plaats van werken zijn we overgestapt op wandelen (deel van de tijd). Dit hoop ik in de lucht te kunnen houden. Het is niet anders.’

Extra informatie

Wil je na het lezen van deze blog meer weten over Natuurzorg Veluwe-Vallei, ga dan vooral naar de website.
En in dit dossier vind je informatie vanuit Staatsbosbeheer over zorg en arbeidsparticipatie.

Mijn dank aan de openheid van Gonnie, Tjerk, Remo, Joep en Joost. Zij vertelden mij meer dan ik hier kon schrijven.
Alle goeds voor jullie.

Janske Blijleven

De andere blogs in deze serie kan je hier teruglezen:
Stichting Grip op je leven
Inclusief Gresbo