Schapen knuffelen tijdens een educatiedag bij schaapskudde Hoog Buurlo

De wandeling erheen is al prachtig. Een statige beukenlaan loopt met een flauwe bocht richting de enclave Hoog Buurlo. Na die bocht komen de schaapskooi en een witte boerderij in beeld, thuis van een kudde Veluwse Heideschapen en hun herder. Vanuit het hart van Hoog Buurlo vang je de eerste glimp van de heide op. Het is de favoriete plek van Klazien Koppelaar, educatie vrijwilliger bij de schaapskooi van Hoog Buurlo.

We zijn nog maar net op pad of Klazien buigt alweer af.
‘Even naar die grote mierenhoop kijken, hoor. Wat een gekrioel, hè!’ Samen verbazen we ons en krijgen plaatsvervangend jeuk. Het lijkt alsof de hele mierenhoop bestaat uit wriemelende rode bosmieren. Even verderop zien we flinke wroetsporen van wilde zwijnen, spechtengaten, tonderzwammen… Denk hier nog een bezoekje aan de herder op de heide bij en geknuffel met schapen en je begrijpt meteen de rijkdom van het educatieprogramma.

Woordvoerders van de natuur – de schaapskudde

In 2012 is Staatsbosbeheer een educatieprogramma gestart bij de schaapskooi van Hoog Buurlo, gericht op de basisschoolgroepen 5 en 6. Ongeveer 10 keer per jaar (verdeeld over mei/juni en september/oktober) ontvangen de educatie vrijwilligers een schoolklas en gaan met hen op pad. Op een onderzoekende en speelse manier maken de kinderen kennis met de schaapskudde, de herder en de honden maar ook met de natuur om hen heen.

Hoe het kwam

We zoeken een bankje op om rustig te kunnen praten en kijken ondertussen genietend over de paarse heide. Klazien is geboren en getogen Barnevelder: ‘Ik ben tussendoor wel weggeweest, hoor. Maar na wat omzwervingen kwam ik weer terug en zei: “Nu hoef ik niet meer weg, hier ben ik thuis” ‘.

Als oud basisschooljuf spreekt de combinatie kinderen en natuur Klazien erg aan, en dus begint ze na haar pre-pensioen als vrijwilliger bij het Biologisch Centrum van Barneveld en doet ze de IVN opleiding tot Natuurgids.

‘We hielden natuurwandelingen met kinderen maar soms waren er maar drie of vier. Dat vond ik wel erg weinig. Toen kwam een jaar of zes geleden de vacature voor het educatieproject van Hoog Buurlo voorbij en dacht ik: “daar heb je in ieder geval altijd genoeg kinderen en kan ik toch mijn ei kwijt!” ‘

Schapenlawines, knuffelschapen en stil zijn.

Het educatieprogramma is opgedeeld in twee dagdelen. ’s Ochtends naar de heide en ’s middags in en rond de schaapskooi opdrachten en activiteiten.

‘De ochtend staat in het teken van de schapen. De kinderen mogen de herder alles vragen wat ze willen en er is tijd om de schapen te aaien. Eén van de dingen die we doen is de stilteopdracht. De kinderen morren vaak wat als ze ontdekken dat ze een hele minuut stil moeten zijn, maar als ze dan eindelijk allemaal in de heide zitten of liggen, kunnen we ze soms wel een paar minuten zo laten gaan. “Mogen we nog een keer?” vragen ze dan na afloop. Opeens zijn ze zich bewust van al hun zintuigen. Ze horen, voelen en zien zo veel meer! Zelfs hele drukke kinderen worden kalm. De stilteopdracht wordt regelmatig beëindigd met een schapenlawine. De herder laat dan de kudde al grazend rustig tussen de kinderen doorlopen. Dat is best spannend voor ze maar ze vinden het geweldig! Als we aan het einde van de dag vragen wat ze het leukst vonden, blijken het schapen knuffelen en de stilte-opdracht vaak favoriet.’

Het drama van de beestjes

Natuurlijk hoort bij een dagje natuureducatie ook het zoeken naar beestjes. Met een loeppotje in de hand op onderzoek uit.

‘Werkelijk alles wat ze vinden aan beest, stoppen ze erin. Soms komen er soorten in één potje die elkaar naar het leven staan, vaak tot groot verdriet van de kinderen. Dan halen we snel de boosdoener of het beoogde slachtoffer uit het potje. Dat is overigens ook nog wel een ding, dat vrijlaten van die dieren. Het liefst wordt alles mee naar huis genomen om te koesteren maar dat kan natuurlijk niet’.

Meestal blijft het bij spinnen, torren, rupsen en mieren, maar soms heeft een groep geluk en wordt een hagedis gespot. Of nog spannender, een adder. Maar die worden natuurlijk niet in een loeppotje gestopt 😉

Schapenstront en wol

Lunchen bij de schaapskooi en daarna de schaapskooi in. In 2009 is de schaapskooi opnieuw gebouwd naar oud model, ook het gebruik is nog hetzelfde. Niet zomaar een doorsnee stal dus, maar een echte potstal. En dat betekent maanden lang laagjes schapenstront en stro stapelen die samen ‘uitgroeien’ tot een lekkere hoop goede mest. Voor veel kinderen wel even wennen.

‘Eén van de vragen die we stellen in de schaapskooi is hoe vaak ze denken dat de stal schoongemaakt wordt. Er wordt dan van alles geroepen maar nooit het goede antwoord. Als de kinderen horen dat de stal maar twee keer per jaar wordt leeggemaakt reageren ze geschokt, tot ze in de stal komen en merken dat het helemaal niet vies is!’

Om kennis te maken met wol als gebruiksmateriaal wordt ook geknutseld met gevonden schatten als dennenappels, stokken en natuurlijk echte schapenwol. Kunstige dromenvangers en versierde herdersstokken gaan uiteindelijk als trofee mee naar huis.

Aan anekdotes geen gebrek

Klazien en haar collega’s kunnen zo langzamerhand een boek vullen met mooie, ontroerende maar ook grappige belevenissen met de kinderen.

‘Iedere klas is weer zo verschillend. We verbazen ons wel eens hoe weinig sommige kinderen weten van de natuur, maar je wordt ook wel verrast. Roept er opeens een kind “kijk, een buizerd!” En waar ze aan het begin van de dag alles vies vinden, zo ongedwongen sjouwen ze een uur later dwars door schapenkeutels en modderpoelen. Een keer bleek een meisje dat werkelijk zwarte schoenen van de modder had, die dag nieuwe schoenen aan te hebben… daar zullen ze thuis vast niet blij mee zijn geweest maar wij moesten stiekem wel lachen’.

De kracht van het programma is het ongedwongen kennis maken met de natuur en zo op een speelse manier jezelf overwinnen. Kriebelbeestjes oppakken, vies durven worden, samen stil kunnen zijn… dat zijn de momenten die niet snel vergeten worden. Klazien geniet er van.
‘Zo was er dit jaar in een klas van speciaal onderwijs een jongetje dat echt panisch was voor de schapen. Door daar rustig mee om te gaan en niets te dwingen, stond hij aan het einde van de dag gewoon een schaap te aaien. Dat is toch prachtig, niet?’

Mooi Hoog Buurlo

Via een mooie route lopen we weer terug naar ons beginpunt.
‘Wat is het toch mooi hier’, zegt Klazien. ‘Het is zo’n unieke plek vol historie. Als je de plattegrond van Hoog Buurlo vroeger over die van nu legt, is alles nog hetzelfde gebleven met potstal en al. Het is net of de tijd hier stil heeft gestaan. Soms vind ik het best wel een afstand, van Barneveld naar Hoog Buurlo, maar ja… Hier die kinderen op zo’n bijzondere plek kennis te kunnen laten maken met de natuur en de schapen…dat vind ik belangrijk maar ik geniet er ook gewoon van’.

Ik wil ook!

Wil jij met jouw klas ook een dagje mee met het educatieprogramma van Hoog Buurlo? Zo gauw er weer educatiedagen openstaan, stuurt Staatsbosbeheer Veluwe alle scholen in en rondom Apeldoorn een uitnodiging tot inschrijving.

Zou jij wel vrijwilliger willen worden? Hou dan goed onze vacatures in de gaten of stuur boswachter Frank Volkers (f.volkers@staatsbosbeheer.nl) een mail voor meer informatie.