Verscholen in een hoekje, langs de liniedijk in de gemeente Renswoude staan twee eenvoudige houten ‘schuurtjes’ uit 1937. Voor de kenner zijn ze bekend als schotbalkloodsen van weleer met een militaire functie. Een van deze loodsen is in eigendom van Staatsbosbeheer en was nodig toe aan restauratie. Het ensemble heeft de tand des tijds doorstaan en maakt deel uit van de Grebbelinie, sinds 2011 een beschermd Rijksmonument. Onlangs is deze schotbalkloods in ere hersteld.

Doel en functie
Voor boswachter beheer Chris Hartman, belast met de uitvoering van het herstelwerk, ging een wereld open: ‘Een ogenschijnlijk simpel gebouwtje waar een groots verhaal achter schuilt. Hoe meer ik ermee bezig was, hoe meer ik werd meegezogen in de geschiedenis van deze schotbalkloods’.De schotbalkloods werd voornamelijk gebruikt voor de opslag van schotbalken en benodigd gereedschap. Dit materiaal werd geplaatst op betonnen blokken die op zandgrond waren aangebracht. Daar omheen werd de loods uit hout opgebouwd. De schotbalken waren noodzakelijk voor het afsluiten van coupures (openingen) in de dijk. In dit geval was dit op 300 meter afstand van de loods, bij de doorvoering van de provinciale weg Renswoude – De Klop door de Slaperdijk. Door de sluis af te sluiten was het mogelijk om het achterliggende gebied onder water te zetten (inunderen) bij oorlogsdreiging om zo de opmars van de vijand te vertragen.

Prefab
Als eigenaar van grote delen in en militaire bouwwerken op de Grebbelinie is Staatsbosbeheer verantwoordelijk om dit militaire erfgoed in stand te houden. Om de schotbalkloods te restaureren is het zaak om dit zo goed als mogelijk terug te brengen in de oorspronkelijke staat. Daar hangt een prijskaartje aan vast. Naast een eigen bijdrage heeft het ministerie van LVVN subsidie verleent om de restauratie uit te voeren. Tijdens het werk ontdekte Chris dat de materialen voor de loods prefab elders werden gemaakt en het ter plekke in elkaar werd gezet. Een aantal oorspronkelijke houten balken tonen nog de codes uit 1937.

Schotbalkloodsen
In heel Nederland zijn er nog in goede staat verkerende schotbalkloodsen te vinden. Maar ze zijn niet groot meer in aantal. In de Utrechtse terreinen van Staatsbosbeheer staat de teller op een. Bijzonder is ook dat pal naast de loods van Staatsbosbeheer een gerestaureerd broertje staat in eigendom van waterschap Vallei en Veluwe. Helaas zijn de loodsen niet toegankelijk maar wel te zien als je langs de liniedijk fietst ter hoogte van de Arnhemse weg.

‘In de huidige tijdgeest met alle tumult in de wereld valt een oorlogsdreiging niet uit te sluiten. Dat zet je toch aan het denken bij de restauratie van de schokbalkloods in de Grebbelinie. Er is Immers aan het begin en het eind van WOII gevochten. De hele opzet van inunderen is niet meer van deze tijd maar het militair erfgoed dat je nu nog in het landschap aantreft doet ons nooit vergeten dat vrede een groot goed is.’

Meer informatie over de Grebbelinie vind je op de website van Staatsbosbeheer. Buitentip: Breng eens een bezoek aan het Bezoekerscentrum Grebbelinie of Museum Grebbelinie in het Vizier.