Kleine roetbij (bron: Erik van der Spek)

Behalve de welbekende ‘gekweekte’ honingbijen komen in Nederland meer dan 350 soorten wilde bijen voor. Zeker de helft daarvan wordt bedreigd door gebrek aan voedsel en nestgelegenheid. Sommige soorten zijn zelfs al verdwenen. Reden genoeg dus om de wilde bijen goed in de gaten te houden en waar mogelijk een handje te helpen.

Nestgelegenheid en voedsel
Sinds 2021 zijn daarom werkzaamheden uitgevoerd op een aantal locaties van Staatsbosbeheer om wilde bijen te helpen. Er is meer nestgelegenheid gemaakt voor bijensoorten die in de grond nestelen, en voor bijensoorten die in holtes nestelen is de voedselbeschikbaarheid en nestgelegenheid verbeterd. Daardoor hebben bijen meer tijd over om voor hun broedcellen te zorgen, wat positief is voor de groei van de populaties.

Naar aanleiding van deze verbeteringen is in 2023 is in Utrecht op Fort Ruigenhoek, de Schraallanden van Ruigenhoek, het Witte Kat terrein en het speelbos Gagelbos onderzoek gedaan naar de aanwezigheid van verschillende soorten wilde bijen.

Nieuwe bijzondere soorten in Utrecht ontdekt
In 2023 zijn op deze locaties in Utrecht maar liefst 76 soorten wilde bijen waargenomen, dat is meer dan de 55 soorten die in 2021 zijn gezien. Zo zijn bijvoorbeeld de kleine roetbij (Panurgus calcaratus) en de gewone koekoekshommel (Bombus campestris) aangetroffen op de locaties in Utrecht. Een aantal van deze soorten staat op de rode lijst en is niet eerder op deze locaties waargenomen: de bedreigde Rinks maskerbij (Hylaeus rinki), de kwetsbare grote koekoekshommel (Bombus vestalis) en zoals vooraf gehoopt op Fort Ruigenhoek de gevoelige groene zandbij (Andrena viridescens). Als ‘bijvangst’ is bij Fort Ruigenhoek de veldwesp Polistes nimpha aangetroffen, dit is een nieuwe soort voor Utrecht.

De groene zandbij is een zeer zeldzame soort die in deze regio lijkt te profiteren van de vestingwerken van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De wallen van Fort Ruigenhoek zijn gemaakt met zand uit de bodem van de fortgracht, en juist door dit zand ontstaat op de zonnige hellingen veel geschikte nestgelegenheid voor in de grond nestelende wilde bijen. Diverse andere soorten nestelen juist in kleine holtes in oude of dode bomen.

Samen sterker
Dit project is mogelijk gemaakt door een samenwerking met De Bijenkorf en het Buitenfonds, van 2021 tot en met 2023. Met behulp van financiering en inzet van medewerkers van de Bijenkorf zijn op acht verschillende locaties in Nederland, in de buurt van de vestigingen, werkzaamheden uitgevoerd en is onderzoek gedaan. Lees meer in dit bericht.

Op Fort Ruigenhoek is bovendien nog wat extra’s gedaan voor de wilde bijen: het fort is één van de acht locaties in Nederland waar in samenwerking met de Bijenkorf een bijenpaal geplaatst is. In deze bijenpaal zijn gaten geboord voor wilde bijen die in holtes nestelen.

Hoopgevende resultaten
De resultaten van de monitoring waren in het hele land hoopgevend tot positief. In sommige gebieden is een positieve trend, in andere gebieden (nog) niet. Dat wil echter niet zeggen dat de maatregelen in deze gebieden geen effect hebben: de verwachting is dat de positieve effecten later alsnog zichtbaar worden. Al met al kunnen we concluderen dat deze samenwerken een succes is geweest en zal bijdragen aan het succes van wilde bijen!

Bronvermelding:
Monitoring 2023 Project Bijenherstel, De Bijenkorf en Staatsbosbeheer (2023) door Erik van der Spek, Casper Zuyderduyn en Ben Brugge.
Blogtekst in samenwerking met boswachters Cathelijne Roos en Vera Praet.