De Hoge Berg is onderdeel van het oude land van Texel. Wanneer je op het hoogste punt staat ervaar je een prachtig uitzicht over het tuinwallenlandschap. Ruim 100 hectare van de Hoge Berg is eigendom van Staatsbosbeheer. Behoud van het landschap met de verschillende cultuurhistorische elementen als tuinwallen en buurtweggetjes staan hoog op de agenda.

Tuinwallen als perceelscheiding

In de voorlaatste ijstijd vormde onder de gletsjers een keileemrug waardoor het unieke landschap van de Hoge Berg ontstond. Tot het einde van de 17^de eeuw lieten herders hun schapen op de ‘overal-weide’ grazen. Schapen mochten over het hele eiland grazen. Toen dit systeem werd afgeschaft en boeren eigen stukjes land kregen werd er gezocht naar vorm van perceelscheiding. De vindingrijke Texelaars bedachten de tuinwal, ook wel tuunwoal genoemd. Deze opgestapelde graszoden met een kern van grond dienen als afscheiding tussen de percelen en zorgde tegelijkertijd voor beschutting tegen de wind.

Unieke biodiversiteit

Tuinwallen hebben een eigen karakteristieke plantengroei die kan ontstaan doordat de wallen niet worden bemest en worden gemaaid waarbij het gemaaide gewas wordt afgevoerd. Hierdoor neemt het gehalte van voedingsstoffen in de tuinwal langzaam af en krijgen bloeiende planten die van voedselarme omstandigheden houden steeds meer ruimte. Op een goed onderhouden tuinwal groeit bijvoorbeeld biggenkruid, met heldergele bloemetjes. Of muizenoor, een plant waarvan de blaadjes op muizenoren lijken. Als het heel goed gaat met de wal komt het blauwbloemige grasklokje erop voor en soms zelfs het zeldzame Engels gras. Door deze variatie aan planten trekken de tuinwallen veel soorten insecten aan, waaronder wilde bijensoorten. Bijvoorbeeld de zeldzame Texelse zandbij, de klokjesdikpootbij of prachtige vlinders zoals het hooibeestje en het bruin blauwtje.

Niet zomaar stapelen

Bij het bouwen en in stand houden van tuinwallen komen best hoge kosten kijken. Een tuinwal kan na verloop van tijd inzakken en moet dan worden hersteld. Naast het jaarlijks beheer van maaien en afvoeren is daarom eens in de circa 30 jaar het vernieuwen van een tuinwal nodig. Dit gaat via een speciale werkmethode. De tuinwal heeft vaste maten. Een meter breed op de grond, de tweede laag zoden 75 centimeter en bovenop ongeveer 50 cm. Aan de zijkant staan twee zoden op hun kant en het midden wordt gevuld met grond. Bovenop wordt de wal afgedekt met een een kapje van graszoden. Bij het vernieuwen van een tuinwal wordt de grond van de oude tuinwal gebruikt. “Het kapje” aan de bovenkant van de oude tuinwal, waarin veel planten en insecten leven, wordt bovenop de nieuwe wal geplaatst. Zo wordt er zoveel mogelijk met arme onbemeste grond gewerkt, kunnen de zeldzame soorten zich weer verspreiden vanuit het kapje en blijft zoveel mogelijk natuurwaarde bewaard.

Ondersteuning bij instandhouding

Door de hoge onderhoudskosten en de opkomst van stalen rasters en prikkeldraad verdwenen de tuinwallen in de 20^e eeuw geleidelijk uit het landschap. Voor het behoud van het kenmerkende landschap is het gebied sinds 1968 een landschapsreservaat. Zonder subsidie is het voor natuurbeheerders en agrariërs niet mogelijk om het jaarlijks- en groot onderhoud van de tuinwallen te financieren. De provincie Noord-Holland heeft de afgelopen 6 jaar het beheer en groot onderhoud van de tuinwallen op Texel daarom mede mogelijk gemaakt door de met de ‘Subsidie Beheer Tuinwallen Texel 2019-2025’. Met behulp van deze ondersteuning kon Staatsbosbeheer in samenwerking met diverse agrariërs onderhoud uitvoeren en vier kilometer tuinwal vernieuwen. De provincie zal ook in de komende jaren het beheer blijven ondersteunen via de “Subsidie Natuur en Landschap”. Hierdoor kan iedereen ook in de toekomst blijven genieten van het iconische tuinwallenlandschap op Texel.