Misschien is het je al opgevallen, in het Texelse bos staan nu veel bruine sparrenbomen. Het ziet er uit alsof ze verdroogd zijn, maar dat is niet het geval en ze zijn ook niet ziek. En toch zijn bijna alle sparren in het Texelse bos bruin of zelfs bijna kaal. Dit komt door een heel klein insectje, de groene sparrenluis.

Deze luis doet zich te goed aan de sappen van de naalden van de sparrenboom. Als hij de sappen van de naald heeft aangeboord en opgedronken wordt het naaldje bruin en sterft af. Gelukkig voor de luis zit er daarnaast weer een nieuwe naald met heerlijke sappen. Zo kan hij doorgaan tot er geen groene naald meer aan de boom te vinden is. Voor de spar is dit een flinke aanslag. Hij wordt erdoor verzwakt, maar naar verwachting niet zo erg dat hij er dood aan gaat. De spar heeft in veel gevallen nog de kracht om weer nieuwe uitlopers te maken waar nieuwe naalden uit zullen groeien.

Zachte winters

In koude winters overleven de meeste groene sparrenluizen de winter niet. Maar we zien de afgelopen jaren dat de winters steeds zachter worden. Dit is gunstig voor de groene sparrenluis, maar niet voor de sparren. De volwassen groene sparrenluizen overleven de winters en zetten eieren af op de naalden. De eitjes van de sparrenluis zijn heel klein en zwart. Als de eieren uitkomen leven de luizen eerst als nimf. In de zomer groeien de nimfen uit tot  volwassen vrouwelijke luizen, de mannetjes worden rond september gevormd. In het stadium van nimf leven de luizen van de sappen van de naald. De luis is lichtschuw en begint met de binnenste naalden van de boom en werkt zich steeds meer naar buiten.

Herkenning van de sparrenluis

De groene sparrenluis is minuscuul klein, slechts 1 á 2 mm groot. Ze zijn groen, hebben zes poten en antennes die bijna net zolang zijn als hun lijf. Het lijfje is een rond bolletje met een klein koppetje erop. Een goede herkenning ten opzichte van ander luizen is dat ze rode ogen hebben. De imago’s van de luis hebben vleugels. Een imago is een volwassen insect.

Letterzetter

Aan de overkant, oftewel in de rest van Nederland, zijn ook veel sparren bruin. Ook hier zijn er sparren die last hebben van de groene sparrenluis. Maar op veel plaatsen in Nederland is er ook nog iets anders aan de hand. Door de droogte zijn er veel sparren verzwakt en kwetsbaar geworden voor een ander insect, de letterzetter. De letterzetter is een insect die onder de schors allemaal gangen boort. Dat betekent uiteindelijk het einde van de boom. Op Texel hebben we de letterzetter nog niet aangetroffen.

Wat nu?

Zoals de verwachting nu is, zullen veel sparren een bezetting van de groene sparrenluis kunnen overleven. Heel veel sparren hebben nu weer nieuwe groene uitlopers. Deze uitlopers zijn nog niet aangetast en zullen de spar weer voorzien van nieuwe naalden. De bomen die het niet overleven en een gevaar opleveren voor het verkeer of wandelaars worden in de winter verwijderd om ongelukken te voorkomen. Bomen die geen gevaar opleveren mogen blijven staan en worden in de loop der jaren opgepeuzeld door schimmels en insecten. Dit biedt weer voedsel aan allerlei dieren en vogels kunnen een nestplaats vinden in de dode bomen.

Bij het sterven van een grote boom ontstaat een hoop licht op de bodem. Hierdoor kunnen zaden ontkiemen die al jaren in de grond opgeslagen lagen. Mogelijk kan een van deze zaden de dode spar opvolgen en zijn plekje innemen.