In Nationaal park de Duinen van Texel zijn dit jaar nieuwe territoria ontdekt van de mysterieuze nachtzwaluw. De nachtzwaluw broedt sinds 2008 jaarlijks op het eiland. De afgelopen jaren nemen de aantallen nog steeds toe. Het prachtige geratel van deze unieke vogel is niet meer weg te denken uit het duin en de bosrand. Vrijwilligers van de Vogelwerkgroep Texel tellen regelmatig het gehele potentiële broedgebied van deze soort. Dit jaar werden nieuwe vogels ontdekt op recent afgesloten stukjes bosrand en duin.

De nachtzwaluw is een prachtige vogel die volledig gecamoufleerd is als die op een tak rust. Met zijn bruingrijze tinten is er overdag niets te ontdekken van deze vogel in de Texelse bosrand. De nesten van deze vogel liggen op de grond. In de avondschemer kun je op het eiland het prachtige geratel horen en bij helder weer zie je ze jagen boven duinvalleien en heideveldjes. Ze jagen dan op karakteristieke wijze op grote vliegende insecten. In dit geval vooral op nachtvlinders. Ze zijn daarbij wendbaar en hangen flappend stil in de lucht ( bidden).

De komende dagen zullen ze nog te horen en te zien zijn, maar ze maken zich nu al langzaam op voor de trek naar hun overwinteringsgebied in tropisch Afrika.

Trend van nachtzwaluwen is gunstig

Het gaat in Nederland goed met nachtzwaluwen. Inmiddels broeden er landelijk volgens SOVON Vogelonderzoek Nederland rond de 3000 paar. Goed beheerde structuurrijke heidevelden , met vliegende insecten en bosranden zijn belangrijke eisen van het broeddomein van deze soort. Op Texel wordt een groot deel van het broedgebied al circa 50 (!) jaar geïnventariseerd door Adriaan en Lieuwe Dijksen. Vanaf 2006 troffen zij daar de eerste zingende nachtzwaluw sinds jaren aan. Om deze boeiende vogel te volgen is besloten om vanaf 2019 structureel ( om de twee jaar) volgens een vaste route het aantal zingende vogels in beeld te krijgen. In 2019 leverde dat 7 zingende mannetjes op en in 2021 liefst 13-14! Volgend jaar wordt er weer uitgebreid gekeken, maar dit jaar werden er ook zingende vogels aangetroffen in de bosrand tussen paal 12 en 15. Een nieuwe broedplek. Op de bekende plekken werden veelal vogels aangetroffen, maar met deze nieuwe locatie lijkt er uitbreiding te zijn.

De westerduinen bied een afwisseling van heidevelden, geplagde duinvalleien en bosranden ( foto Thomas van der Es) 

Broeden op de grond is verstoringsgevoelig

Net als een aantal anderen vogelsoorten in het duingebied , broeden ook nachtzwaluwen op de grond. Dat brengt risico’s met zich mee. Denk aan predatie van (verwilderde) katten en verstoring door recreatie. Wandelaars buiten wegen en paden en loslopende honden kunnen een broedsel gemakkelijk ( en onbewust) verstoren.

Bij de nachtzwaluw is bovendien het risico dat je de vogels door hun camouflage gewoonweg niet ziet.  Op de flank van bos en duin heeft Staatsbosbeheer dit voorjaar een aantal maatregelen getroffen om de rust in het ( broed) seizoen te waarborgen. Op de recent afgesloten stukken in de bosrand tussen Paal 12 en 15 zaten dit jaar voor het eerst broedende nachtzwaluwen. Volgend jaar, zal moeten blijken of deze vogel(s) hier incidenteel zaten of dat ze hier structureel gebruik gaan maken van de gecreëerde rust.

Nachtzwaluwen broeden op de grond, dat maakt ze extra kwetsbaar ( foto Marc Plomp, Vogelinformatiecentrum Texel)