Het lijkt soms wel zomer, zo warm en toch is aan de loofbomen goed te zien dat het herfst is. Bijna alle bladeren zijn nu geel, oranjerood, goudkleurig of bruin en het grootste deel ligt al op de bosbodem. De bomen reageren op de zonnestand en niet op de temperatuur.

Verschillende bomen hebben hun eigen specifieke herfstkleur: het blad van het krentenboompje wordt goudkleurig, herfstbladeren van berken en vogelkers worden lichtgeel en eikenbladeren krijgen voornamelijk een bruine kleur. Loop eens rond en geniet van die prachtige kleuren. Doe eens de natuurwandeling De Mient in de Dennen, herkenbaar aan de paaltjes met de rode kop. Deze voert langs diverse boomsoorten en start bij de speelweide Het Vierkante Stuk aan de Ploegelanderweg (korte en lange route).

De chemie van het blad

De meeste boombladeren bevatten bladgroenkorrels. In deze korrels zit o.a. chlorofyl. Het bladgroen heeft water, kooldioxine en zonlicht nodig om bouwstoffen voor de boom te maken. Zuurstof is het afval hiervan en dat is voor alle levende wezens essentieel. In het voorjaar en de zomer is duidelijk te zien hoe de jonge groene bladeren als een zonnepaneel gericht zijn op het zonlicht. Zij proberen zoveel mogelijk licht op te vangen. In die bladgroenkorrels liggen in de zomer onzichtbaar gele en soms oranje en rode pigmenten verscholen. Met het verminderen van de zonnestraling in de herfst, stagneert de waterstroom vanuit de wortels. Bij de bladvoet ontstaat dan een kurkpropje. Dat propje is na de bladval als een litteken te zien op de stengel. Het bladgroen kan zijn werk niet meer doen en valt snel uiteen. Op dat moment komen de gekleurde pigmenten te voorschijn.

Bekijk een verkleurend blad eens nauwkeurig: Het is altijd fascinerend om te zien dat het groen zich terugtrekt tot de bladnerven en het geel, oranje of rood overblijft. Bij deze kleuren duurt het langer voor ze verdwijnen. Uiteindelijk zal er een bruine kleur overblijven. De stoffen die de bruine kleur veroorzaken verdwijnen voorlopig niet, het is looizuur. Op de grond verteren schimmels, wormen en bacteriën in de loop van het jaar de bruingekleurde bladeren tot ze uiteenvallen om teeltaarde te worden. Dit kan de boom het volgende jaar weer gebruiken als voedingsstof.

Kleuren in de kwelder

Ook in de getijdengebieden zoals in de Slufter zijn er herfstkleuren van een aantal planten te zien, bijvoorbeeld bij het veelvoorkomende zeekraal en schorrenkruid. Het grappige is dat het onderscheid tussen twee soorten zeekraal (het kortarige en het langarige) redelijk lastig is maar in de herfst is het eenvoudig: het kortarige zeekraal verkleurt vuurrood en het langarige zeekraal kleurt geel. Het schorrenkruid heeft een rood uiterlijk.

Zuurstof maken na de bladval

Door de lage stand van de zon bereikt er minder zonne-energie de aarde. Maar na de bladval gaat de zuurstofproductie natuurlijk gewoon door. Algen aan de vochtige kant van een boomstam en in het water, naaldbomen, rozetjes van plantjes die wachten op het voorjaar en allerlei soorten mossen zorgen in het koude seizoen voor de zuurstof.