tapuit (foto Mark Plomp Vogelinformatiecentrum Texel)

Al wandelend in april over het vuurtorenpaadje langs de Tuintjes kan het zijn dat je aandacht wordt gewekt door een prachtig vogeltje. Het controleert al hippend de daar aanwezige konijnenholen. De witte staart valt, vooral als het weg vliegt, erg op. Dit is een tapuit, een zeldzame broedvogel die hier veel voorkomt.

Het mannetje – herkenbaar aan de zacht blauwe bovenzijde en het donkere maskertje – bezet hier in het voorjaar een territorium. Soms vertoont hij een baltsvlucht en met afwisselend melodieuze of krassende geluiden verleidt hij een vrouwtje. Het vrouwtje – wat eenvoudiger getekend met bruine tinten – zoekt een geschikt leeg konijnenhol om een nestje te beginnen.

Duinen met een korte vegetatie

Tapuiten hebben duingebieden nodig met een korte vegetatie: kale hellingen met korstmossen, schapengras en schapenzuring, zoals die veel in de Eierlandse Duinen te vinden is. Hierin kunnen ze makkelijk rupsen, kevers en andere grote insecten vinden waar ze van leven. Veel duin- en heidegebieden in Nederland zijn voor tapuiten ongeschikt geworden door de stikstofneerslag vanuit industrie, landbouw en verkeer, die ervoor zorgen dat ze verruigen.

Konijnen zijn voor tapuiten erg belangrijk: Als ze algemeen zijn houden ze het duingebied mooi kaal en hun holen zorgen voor nestgelegenheid. Konijnen zijn in de Eierlandse Duinen nog in redelijke aantallen te vinden. In veel duinen echter zijn ze afwezig door ziektes.

Veel tapuiten broeden in deze duinen vanaf paal 28 tot rond de vuurtoren. Ook in de kale duinen rond De Koog en langs Hoornderslag (tussen Grote Vlak en paal 9) komen ze regelmatig voor.

Een nieuwe generatie tapuiten

Als de vrouwtjes eenmaal op de eieren zitten zijn de mannetjes heel stil en onopvallend. Dat wordt anders als de jongen uitkomen. Met korte geluidjes houden ze contact met elkaar: ouders onderling en met de jongen in het konijnenhol.

Het is altijd heel leuk om die jonge tapuitjes bij de nestholte te zien. Als de veren wat meer uitgegroeid zijn – en dat gebeurt al heel snel –wagen ze zich buiten. Eerst zitten ze gezamenlijk voor de uitgang maar geleidelijk aan wagen ze zich steeds verder van de nestholte. Ondertussen vliegen de ouders met grote insecten af en aan.

Geleidelijk worden ze steeds zelfstandiger en vertrekken in het naseizoen uiteindelijk naar Afrika waar ze nu zijn.

Succesvol broedende tapuiten

De broedende tapuiten in de Eierlandse Duinen zijn in 2018 (en ook de twee voorafgaande jaren) onderzocht door onderzoekers van Sovon. Dit is een op vogels gerichte onderzoeksorganisatie. Zij bezochten wekelijks alle nestelende tapuiten en hebben de jonge tapuiten voorzien van een combinatie van gekleurde ringen, waarbij gelijk de conditie werd bepaald.

Door de gunstige omstandigheden brengen de meeste tapuiten in de Eierlandse Duinen veel jongen voort. Sommigen presteren het zelfs om twee legsels groot te brengen. Er bleek in vergelijking met andere duingebieden bijna geen sterfte onder de jongen voor te komen. Een deel van de jongen blijkt hier later als broedvogel terug te komen.

Het rapport hierover is onlangs verschenen en is voor iedereen te vinden onder https://www.sovon.nl/nl/actueel/nieuws/succesvolle-tapuiten-op-texel