Grote delen van de duinvalleien op Texel zijn in het verleden ontgonnen tot grasland. Kort na de oprichting in 1899 is dit werk nog voortgezet door Staatsbosbeheer. Voor een landbouwtentoonstelling in 1908 schreef de Inspecteur der Staatsbosschen en Ontginningen E.D. van Dissel de brochure “Vastlegging en ontginning der duinen speciaal in Schoorl en op Texel”. Het gaat vooral over de bosaanleg in de duinen, maar er is ook een hoofdstuk “Ontginning tot grasland op het eiland Texel”. Ondertussen heeft Staatsbosbeheer van veel van deze graslanden weer zo ingericht dat de natuur haar gang kan gaan.

Verpachting van de duinen

“De verpachting der duinen geschiedt in perceelen van 80 tot 350 hectare. Op circa 10 hectare duingrond kunnen 7 schapen voedsel vinden en 1 hectare brengt gemiddeld slechts F 2,- aan pacht op.” De koude wordt als de grootste vijand van het duinschaap beschreven en het slakje dat de parasiet leverbot overbrengt als de tweede vijand. Dat de ontwatering van de duinen die voor de ontginning van valleien nodig is de overlevingskansen van dit vochtminnende slakje beperken is dan dus een positieve bijkomstigheid.

Van duinvallei tot weiland

Na de ontwatering worden de percelen geëgaliseerd en met een beitel-eg geëgd en met een mengsel van gras en klaver ingezaaid. Ingeval van humusarme grond wordt er geploegd, bemest met kunstmest en lupine ingezaaid. Lupine brengt stikstof in de bodem. Daarna is er bekalkt en een mengsel van haver, gras en klaver ingezaaid. De opbrengst van de haver dekte de extra kosten. Nadat Staatsbosbeheer twee jaar gras geteeld en verkocht had was er netto in een hectare gemiddeld F 200 geïnvesteerd. De grond is daarna verpacht voor perioden van zes jaar, waarbij de pacht in het vierde jaar verlengd kon worden. De pachtprijs lag tussen de 20 en 25 gulden per hectare.
“De pachters moeten volgens hun pachtcontract onder bepaalde omstandigheden jaarlijks een zekere hoeveelheid kunstmeststoffen uitstrooien en dankzij de goede resultaten, die zij daarvan ondervonden, wordt thans aanmerkelijk meer aangewend, dan waartoe zij feitelijk verplicht zijn en heeft het gebruik van kunstmest eene hooge vlucht genomen”. Boswachter Min gaf toen ook buiten de duinen advies over de verbetering van bouw- en grasland.

Van weiland tot duinvallei

Veel weilanden zijn ondertussen weer zo ingericht dat de natuur van natte duinvalleien zich er weer kan vestigen. Bijvoorbeeld in de Nederlanden in 2008-9 en de natuur heeft hier de geboden kansen goed benut. Bij de herinrichting spelen twee factoren de hoofdrol; verminderen of verwijderen van de ontwatering en het afvoeren of verschralen van de humuslaag en de plantengroei. In het N2000 beheerplan is voorgeschreven dat als onderdeel van de Programma Aanpak Stikstof een deel van de weidelanden in de Eierlandse Duinen ook wordt heringericht. Staatsbosbeheer is nu aan het uitzoeken wat hier nuttig en mogelijk is. Vermindering van de ontwatering kan ook bijdragen aan de doelen van het eilandelijke project Texel Water om slim om te gaan met het op Texel beschikbare zoete water.

Aan de slag met natuurherstel in Nationaal Park Duinen van Texel.