Melkweg boven Texels duin - foto Pepijn Lijklema (www.vigornovus.com)

Veel bezoekers van Texel verwonderen zich over hoe donker het hier kan zijn. Door het grotendeels ontbreken van storend omgevingslicht komt de nachtelijke sterrenhemel goed tot z’n recht. Bij helder weer is de melkweg duidelijk te zien als een brede lichte baan. Enkele jaren geleden heeft de gemeente het openbaar lichtgebruik dan ook drastisch beperkt. Zo zijn veel lantaarnpalen bij kruisingen vervangen door lichtjes in het wegdek. Dit is tijdens de nachtexcursies van Staatsbosbeheer op de donderdagen goed te ervaren.

Sterren, planeten en soms zelfs meteorieten (de ‘vallende’ sterren) kunnen dan gezien worden. Eigenlijk zou de aanpak van Texel moeten worden uitgerold naar de rest van Nederland.

Doordat de aarde (en andere planeten) om de zon draait en de maan om de aarde ziet het er steeds anders uit. Het meest opvallende is het ritme van dag en nacht en in de zomer is de nachtperiode kort. Daarnaast is er het ritme van de maan: er zijn perioden van volle en nieuwe maan. Planeten volgen net als de zon en maan een vaste baan. In deze periode zijn Jupiter, Saturnus en in de ochtendperiode Venus te bewonderen.  Ook de verafgelegen sterren lijken te bewegen in de loop van de nacht. Doordat de as van de aarde op de poolster gericht is lijkt het alsof de sterren om de poolster draaien.

Dieren en planten reageren op deze bewegingen van het zonnestelsel. Veel nachtdieren hebben aangepaste zintuigen , zoals de echolocatie van vleermuizen en het uitermate goed aangepaste gehoor van uilen en konijnen. Zelfs planten reageren op de wisseling van dag en nacht.

Een pirouette met bloembladen

Wie eenmaal het ontluiken van teunisbloemen heeft meegemaakt, vergeet dat nooit meer. De grote bloemen die in de Texelse duinen schaars voorkomen, draaien ’s avonds na het ondergaan van de zon binnen een minuut de bloembladen naar buiten. De citroengele bloemen lijken in het donker op te lichten, door het weerkaatsten van het ultraviolette licht. Het zijn dan ook lichtbakens voor nachtvlinders, zoals het algemene gamma-uiltje, die voor de bestuiving zorgen.

De volgende morgen zijn de bloemen verwelkt. Nieuwe bloeiknoppen in de kaarsvormige bloeiwijze zwellen dan op om de volgende avond weer een voorstelling te verzorgen. Teunisbloemen zijn er in soorten en maten: grootbloemige soorten vind je op plekken waar de grond is omgewoeld, zoals in de Nederlanden noordelijk van de boet van Hopman. Kleinbloemige vormen vind je in de buitenste nieuwe duinen  van de Horspolders.

Een zwoel parfum

Kamperfoelie komt in de duinen algemeen verspreid voor: in de bosrand en in duinstruwelen . De liaanvormige plant slingert zich overal omheen. De roomwitte, wat rossig aangelopen bloemen staan meestal in trosjes bij elkaar. De meeldraden en stempel steken ver uit de bloemen. Zowel overdag als ’s nachts is er geen verschil te zien,  maar wel te ruiken.

Tijdens rustige nachten verspreidt de kamperfoelie een heerlijke, sterke, zoete geur; buitengewoon aantrekkelijk voor nachtvlinders met een lange tong. Een wandeling in de avond langs een struweel met sterk geurende kamperfoelie is een geschenk van de natuur op Texel.