Direct ten westen van de veerhaven ligt de Mokbaai. Een naam die niet verwijst naar een dieper gedeelte van de baai. De baai bestaat nog maar vrij kort. Nadat Texel een eiland geworden was in 1290, toen het Marsdiep een directe verbinding kreeg met de Noordzee, was het gebied nog onderdeel van het kustgat van Texel.

Verschuivende kustlijn

De zeegaten die de scheiding vormden tussen de Texelse kust en de zandbanken van de Noorderhaaks verschoven vanaf Den Hoorn steeds verder naar het zuiden. Rond 1590 verlandde De Laen en kwam de kustlijn in het verlengde van het Molwerk te liggen (ten oosten van nu Pompe- en Grote Vlak) waar toen De Hors begon. Waar nu de Geulvallei ligt lag daarna tot 1738 het Spanjaardsgat. Dat is toen vervangen door het Noordergat, dat onder andere door de huidige Kreeftepolder liep. Na het verzanden van het Spanjaardsgat ontstond in de luwte van de naar het zuiden opschuivende Hors de Mokbaai. De luwte van De Hors gaf de schepen die hier op de rede lagen extra beschutting.

Inpolderen?

Door het over De Hors stuivende zand dreigde De Mokbaai te verzanden, slecht voor de klandizie in De Hoorn. De inwoners van dit dorp legden om dit zand op te vangen daarom een stuifdijk op de oostrand van De Hors aan. Over deze stuifdijk loopt nu de Mokweg. Staatsbosbeheer is vanaf haar oprichting verantwoordelijk voor het beheer van de Texelse duinen. De strandvlakte De Hors, die begon toen net na de stuifdijk westelijk van wat nu de Geulvallei is, bleef in beheer van Rijkswaterstaat. De Mokbaai kwam wel in beheer van Staatsbosbeheer. Maar in 1919 moest die (net als De Hors) zeer tegen de zin van houtvester Boodt worden overgedragen aan de Marine voor de oprichting van een permanent station voor watervliegtuigen. Boodt zag mogelijkheden om de Mokbaai in te polderen en de grond te verpachten. Later was er nog plan om in te polderen van Jac. P. Thijsse. Thijsse had graag weidevogelbroedgebied gerealiseerd als compensatie voor wat door ontwatering van de Texelse polders zou verdwijnen.

Mokbaai wordt zoeter

Doordat van al deze plannen niets terecht is gekomen is de Mokbaai nu dé plek om op Texel de vogelrijkdom van de Waddenzee te ervaren. Gestuurd door het getij schuiven grote groepen vogels voedsel- en rustzoekend door de kwelder en laten zij zich door grote groepenvogelaars ongestoord observeren. De kwelderbegroeiing staat hier sterk onder invloed van zoetwater. Doordat de duinen hier steeds breder worden neemt de hoeveelheid zoetgrondwater die uit de duinen stroomt toe. Er groeit daardoor steeds meer riet in de Mokbaai. Er is nog een andere aanvoerroute van zoetwater, de Moksloot. Gegraven in 1880 op de plek van de duinbeek de Aalloop, om de duinen zo te ontwateren dat de duinvalleien weiland konden worden. In 1956 afgedamd om het water voor de waterwinning vast te houden en in 1993 bij het stoppen daarvan weer open gemaakt. Via vistrappen in de Moksloot kunnen bijvoorbeeld driedoornige stekelbaarsjes uit zee komen om hun eieren te leggen.

https://www.boswachtersblog.nl/texel/2016/01/25/de-moksloot-van-ontwateringsmiddel-terug-naar-duinbeek/