dopheide

Een van de aantrekkelijke elementen van de Texelse duinen vormen de heide gebieden. Nog even en ze kleuren paars van de struikheide, nu is het roze van de dophei te zien, de kraaiheide met haar onopvallende bloemen is al lang uitgebloeid en heeft bijna rijpe vruchten. Blijft die duinheide nu vanzelf heide? Nee, heide is een tussen stadium, dat best tientallen jaren kan bestaan maar zonder calamiteiten of beheer zich tot een vorm van bos zal ontwikkelen. Nu de natuur niet de ruimte krijgt om de boel grondig te verbouwen waardoor de ontwikkeling van open duinen via hei naar bos opnieuw te laten beginnen. (We vinden het niet meer goed dat de duinen zich verder landinwaarts verplaatsen en ook de kustlijn laten we graag waar hij nu ligt.) Ingrijpen via beheer is nodig om ook duinheide als onderdeel van het brede palet aan duinlandschappen te behouden.

Duinen van Thijsse
Ook de duinen zoals Jac. P. Thijsse ze beschreef waren niet vrij van menselijk ingrijpen en dat zonder dat ze nog belast werden met extra stikstof uit de lucht. De duinen waren in die tijd, of in ieder geval tot kort daarvoor, nog in agrarisch gebruik. De duinen waren weidegrond voor schapen en koeien, maar er gebeurde veel meer. Toegespitst op de heide was dit naast grazen ook steken en plaggen van hei. Heide was brandstof in bijvoorbeeld bakkersovens, leverde materiaal om zandwegen begaanbaar te houden, plaggen werden gebruikt voor het onderhoud van tuinwallen en plaggenhutten. Meer grasachtige stukken werden gemaaid voor bollendek. Was er geen gebruiksdoel voor de begroeiing en was de begroeiing te ruig om aantrekkelijk te zijn voor het vee dan werden stukken afgebrand om ze te verjongen. Door al deze activiteiten kende Texel uitgestrekte soortenrijke duinheide terreinen. Een groot deel is ontgonnen tot landbouwgrond of bebost, gelukkig is er nog een behoorlijke oppervlakte die als natuurterrein is bewaard.

Heidebeheer
Bij het beheer van duinheide heeft Staatsbosbeheer een heel pallet aan maatregel om uit te kiezen, elk met eigen voor- en nadelen voor bepaalde soorten planten en/of dieren, invloed op de omgeving, invloed op de natuurbeleving en ook de kosten en de frequentie waarmee de maatregel herhaalt moet worden kan verschillen. Bij de keuzes speelt een belangrijke rol wat het beheerplan N2000 ons voorschrijft over het te behouden/bereiken resultaat. De komende jaren gaan we werken aan een nieuw beheersplan, ook het beheer en inrichtingsplan van het Nationaal Park Duinen van Texel moet worden geactualiseerd. Ook andere partijen moeten plannen voor de duinen aanpassen. De bedoeling is om dit in samenhang en samenwerking te gaan doen, in het bijzonder waar het gaat om het betrekken van belanghebbenden en belangstellenden bij het maken van keuzes. Voor de duinheide zal het beheer waarschijnlijk uit een complex van maatregelen gaan bestaan; (voorlopig) niets doen, begrazen, maaien, chopperen, plaggen en misschien zelfs weer op kleine schaal branden. Ingrijpende maatregelen zoals plaggen hoeven minder snel herhaald te worden dan het minder ingrijpende maaien. Wordt een gebied begraasd dan zijn andere maatregelen minder vaak nodig dan wanneer dit niet het geval is of misschien zelfs overbodig. Veel keuzes om te bespreken.

Boswachter Erik van der Spek