Hommels vormen een bijzondere groep binnen de bijen. Ze hebben een lichaamsbouw waarmee ze theoretisch niet kunnen vliegen en doen dat toch. Mede door hun dikke vacht kunnen ze relatief slecht tegen de warmte. In het zuiden van Europa is het al snel te warm voor hommels. En van de wilde bijen in ons land kennen alleen de hommels koninginnen en vormen zij een volk. In afwijking van de honingbijen van de imkers overwinteren bij hommels niet de volken, maar alleen de koninginnen. Afgelopen jaar zijn deze koninginnen bevrucht en hebben toen een plek gezocht om te over winteren, in dat zelf gegraven holletje hebben ze van was een bekertje gebouwd waarin nectar is opgeslagen als reserve voedsel. Is het warm genoeg in het voorjaar dan worden zij actief en gaan op zoek naar bloeiende planten voor vers voedsel. Daarna zoeken zij een geschikte plek om hun nest te bouwen. Ten minste wanneer het een sociale hommel is. De parasitaire soort, de koekoekshommels blijven nog even in winterslaap, zij wachten tot hun gastvrouw voor een voldoende groot volk heeft gezorgd en proberen het dan over te nemen.

Levenswijze
De hommelkoningin haalt stuifmeel en nectar om de broedcellen die zij maakt mee te bevoorraden. Is de cel gevuld dan legt zij een ei en sluit de cel. De larve die uit het ei komt eet de voorraad op en verpopt. De eerste nakomelingen zijn allemaal werksters, ze zien er uit als een koningin maar zijn veel kleiner. Zijn er voldoende werksters dan hoeft de koningin geen voedsel meer te halen en legt ze alleen nog eieren. Is het volk op sterkte dan kan aan de voortplanting worden gewerkt. De koningin gaat daarna eieren leggen waar mannetjes uit komen terwijl de werksters larven zoveel voedsel gaan geven dat zij zich tot koningin ontwikkelen. Daarvoor is drie keer zoveel voedsel nodig als voor een werkster. Niet elk volk zal nieuwe koninginnen of zelfs mannetjes voortbrengen. Dit lukt alleen wanneer er over de hele periode dat het volk leeft voldoende voedsel te vinden is. Dit maakt hommels extra kwetsbaar in een landschap met weinig voedselplanten. Niet voor niets zijn 4 van de 10 soorten bijen die van Texel verdwenen zijn hommels, terwijl hommel maar 15% van het aantal van Texel bekende soorten bijen vormen.

Koekoekshommels
Niet elk geslaagd volk zal nieuwe koninginnen opleveren van de soort die aan het volk begonnen is. Bij elke soort hommels kunnen ook een of meer soorten koekoekshommels optreden. Het vrouwtje van de koekoekshommel sluipt een hommelnest binnen en probeert dan de koningin te doden. Lukt dit dan gaan de werksters voor haar aan het werk. Zij legt dan eieren waaruit mannetjes en vrouwtjes komen van de koekoekshommel.

Veel soorten
Meestal zijn op Texel als eerste aardhommels actief, snel gevolgd door de er veel op lijkende veldhommel en wilgenhommel en de weidehommel met een rode achterlijfspunt. Ze maken hun nest in de grond, vaak in oude muizennesten, maar ook in ruigte of een hoop takken of een nestkast (boomhommel en soms steenhommel).

Boswachter Erik van der Spek