De Moksloot, van ontwateringsmiddel terug naar 'duinbeek'
Donderdag 15 april 1880 het graven van de Moksloot op Texel aanbesteed. De sloot moest de Rijks Duin- en Mientgronden beter ontwateren dan de duinbeek de Aalloop deed, om de duinvalleien beter als landbouwgrond te kunnen gebruiken. Dit gebeurde in opdracht van het ministerie van Financiën en men verwachte dat dit voor fl. 8.030 mogelijk was
Wat moest er gebeuren?:
1. Het graven van afwateringssloten als:
a. Tusssen een punt in de Mok(baai) tot in de Bleekersvallei ter hoogte van Paal 16.
b. Van de bestaande sloot rondom de Bollekamer (het perceel met die naam) naar het Groote Vlak.
2. Het maken van 4 dammen met duikers voorzien van stuwen..
3. Het maken van twee loopplanken over bovengenoemde sloten.
Dammen
De dammen moesten komen in het Slag over de Aalloop (waar nu de Mokweg ligt), de Slag langs Loodsmansduin (wandelpad), Smidspad (Jan Ayeslag) en Westerslag (nu fietspad door de Bleekersvallei). Ze moesten 2,25m breed worden. Het houtwerk bestond uit stevig eiken, met een schuif van 85 bij 60cm. De loopplanken van 7cm dik eikenhout waren 30cm breed. Één over het oosteinde van de Aalloop op de kwelder van de Mokbaai bij het begin van de sloot en de andere in het paadje langs het Noordvlak naar strandpaal 14. Al het hout moest driemaal worden geteerd. Het werk moest binnen vier maanden worden gerealiseerd. De Aalloop was de duinbeek die hier van uit de duinen in zee stroomde. In 1882 moest de sloot opnieuw onder profiel worden gebracht en de oevers deels met zoden worden verstevigd. Er werden twee dammen extra aangelegd; op de lijn tussen strandpaal 10 naar de Oudeweg, de ander verving de loopplank in het Paadje van 14. de loopplank is verplaatst naar het zuidoosteinde van het Pompevlak. In de jaren daarop zijn de duinen met dit doel verder ontwaterd o.a.: Botgras, Ploegelanden, Alloo, Nederlanden. Later volgden nog de verdere ontwatering om de aanplant van De Dennen mogelijk te maken.
Terug naar de natuur
Het noordelijk deel van de Moksloot werd in de jaren 30 afgedamd door Staatsbosbeheer om verdroging van de duinen tegen te gaan. In 1956 is de hele Moksloot afgedamd om het water vast te houden voor de drinkwaterwinning. Nadat de waterwinning stopte is in 1993 de Moksloot weer open gemaakt tussen Jan Ayeslag en de Mokbaai, waarmee de situatie uit de tijd van de Aalloop min of meer is hersteld. Staatsbosbeheer liet speciale vistrappen ontwikkelen om zoveel water in de duinen vast te houden als nodig is voor natte duinvalleien als om de driedoornige stekelbaars de kans te geven vanuit zee het zoete water op te zoeken. De driedoornige stekelbaars wil als jonge vis naar zee en komt volwassen weer terug om eieren te leggen. De in zee opgegroeide driedoornige stekelbaars is een keer zolang als degen die in zoetwater opgroeit en vijf keer zo zwaar. Goed voor de stekelbaarsjes, een grote vis legt meer eieren en krijgt meer nakomelingen. Ook goed voor visetende vogels zoals de lepelaar één keer in plaats van vijf keer happen kost minder energie.
Boswachter Erik van der Spek
geef een reactie
Piet van Noort (@pietjepier)
Inderdaad een leerzaam verhaal die bij mij twee vragen oproept. Het hele bericht lezende merk ik op dat de zuidpunt van Texel ontstaan is door het aanspoelen van zand dat langs de kust stroomt net als de Razendebol die steeds groter wordt. Heeft de zandstroming de zeegaten verplaatst ? Waarom is de waterwinning in 1993 gestopt, Texel wil toch meer eigen zoet water hebben ?
Boswachter Erik van der Spek
De zeegaten zijn in de loop van de eeuwen naar het zuiden verplaatst.
De waterwinning is gestopt omdat er teveel humus in het water zat.Aanvoer via een leiding was ondertussen veel voordeliger dan een waterfabriek op het eiland. Voor de natuur is dit een grote verbetering geweest.
Henk
Mooi, dit soort blogs. Nog een keertje taalkundig checken en het leest als een trein. Of als soepel lopende beek, zo je wikt…
Willem Kranendonk
De taalkundige check is nog niet gevallen over ‘degen’ in “De in zee opgegroeide driedoornige stekelbaars is een keer zolang als degen die in zoetwater opgroeit [ ]”.
Ja, mooi blog.
Dutch fish ladder for sticklebacks | Dear Kitty. Some blog
[…] Moksloot history: here. […]