Elk jaar voert Staatsbosbeheer langs wegen en paden de boomveiligheidscontrole uit, in vaktermen VTA wat modern Nederlands is voor Visual Tree Assesment. Bij de boomveiligheidscontrole wordt met een deskundig oog beoordeeld of bomen die langs wegen en paden staan uiterlijke kenmerken hebben die er op wijzen dat de boom zwakke plekken heeft en zo een risico kunnen vormen voor de gebruikers van de wegen en paden. Er wordt dan gekeken naar:
• Aanwezigheid van paddenstoelen, wat wijst op schimmels in de boom die de stevigheid kunnen aantasten.
• Afwijkende groei, wat op verminderde gezondheid kan wijzen.
• Vlekken of breuken van bast of stam.
• Oude of nieuwe wonden
• Gelijk wordt er gekeken of er dode takken verwijderd moeten worden.
De resultaten van het onderzoek worden uiteraard goed vastgelegd. Ook wanneer er langs een pad niets aan de hand is moet duidelijk zijn dat de controle heeft plaats gevonden.

Veiligheid
Blijkt er uit dit visuele onderzoek dat er iets met een boom aan de hand kan zijn waar door er een risico voor de gebruikers van een pad of weg kan ontstaan komt er een vervolg. Bij bijzondere bomen kan dit een naderonderzoek zijn waarbij met instrumenten wordt bekeken of de boom van binnen nog stevig genoeg is om veilig te blijven staan. In het bos en in de singels kiest Staatsbosbeheer meestal voor direct ingrijpen bij twijfel. Dode en gebroken takken boven weg of pad worden weggehaald, daarbij worden te laag hangende taken voor een veilig gebruik van de weg ook gelijk weggehaald. Wanneer er twijfel is over de hele boom dan wordt deze als regel omgezaagd, zo krijgen de bomen er naast gelijk wat meer ruimte wat hun gezondheid weer ten goede komt.

Dood hout leeft
Steeds vaker worden bomen dan niet bij de grond afgezaagd maar blijft een zo groot mogelijk deel van de stam staan, dood hout leeft ten slotte. Hoe dikker de boom en hoe meer in het licht hoe interessanter de stam kan zijn voor bewoners van dood hout en degenen die daar weer van leven. Naast een verscheidenheid aan paddenstoelen, zijn dit kevers waarvan de larven hout en schimmels eten. Sluipwespen leggen hun eieren weer in de keverlarven. Solitaire bijen en wespen gebruiken oude kevergangen weer om hun nesten in te maken. Spechten jagen op deze insecten en hakken hun nestholte in de stam. Hommels kunnen een oud spechtennest weer gaan bewonen. Dit is nog maar een klein deel van de vele interacties die in een dode boom kunnen plaatsvinden. Staande dode bomen bieden plaats aan veel meer soorten dan liggende dode bomen en wanneer de boom uiteindelijk toch omvalt krijgen die vaak alsnog hun kans. Voor de veiligheid is van belang dat de lengte van de dode stam wordt aangepast aan de veiligheid op de plek waar hij staat.

Doolhof
In het Doolhof het bosje op de Hoge Berg laat Staatsbosbeheer de veiligheidscontrole en het onderhoud tegelijk uitvoeren. De dikke bomen die hier staan moeten zo lang mogelijk geheel of gedeeltelijk behouden worden. Niet alleen voor de natuur, maar ook voor de mensen die er van genieten.

Boswachter Erik van der Spek