De provincie en de gemeente Texel voeren op dit moment een gebiedsproces uit voor het reservaat De Hoge Berg. Doel van dit proces is om aan de hand van de bedrijfsvoering van de agrarische bedrijven, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten tot een advies te komen over de mogelijkheden voor duurzaam behoud van dit bijzonder gebied. Ook wordt bekeken hoe de schapenhouderij in het belang van het landschap blijvend ingezet kan worden bij het bereiken van deze doelen.

Sinds begin jaren zestig is Staatsbosbeheer betrokken bij het behoud van het cultuurlandschap van landschapsreservaat De Hoge Berg. Dit landschap is te beschrijven als; grasland begraasd met schapen, omzoomd door tuinwallen en voorzien van kolken en tuinwallen. De opdracht en de rol van Staatsbosbeheer zijn in de loop van de tijd sterk veranderd.

Oorspronkelijke rol van Staatsbosbeheer
Staatsbosbeheer had in het begin twee rollen op de Hoge Berg. Allereerst kreeg Staatsbosbeheer de opdracht van het Rijk om op de Hoge Berg regelingen uit te voeren die de bestaande tuinwallen moesten beschermen. Dit gebeurde door het verstrekken van een beheersvergoeding aan de eigenaren. En daarnaast door op plaatsen waar tuinwallen waren verdwenen de afrasteringen van gaas of draad deze te laten vervangen door nieuw geplaatste tuinwallen.
De tweede rol van Staatsbosbeheer was die van beheerder/grondeigenaar. Van het Rijk kreeg Staatsbosbeheer de opdracht om landschaps- en natuurdoelen te realiseren op de eigen terreinen op de Hoge Berg. Voor de beheermaatregelen sloten wij aan bij het oorspronkelijke agrarische gebruik.
Wij verpachtten onze gronden aan agrariërs, waarbij in de pachtcontracten beperkende voorwaarden konden worden opgenomen, die nodig waren om de landschaps- en natuurdoelen op deze percelen te realiseren. De marktwaarde bepaalt de pachtprijs met een korting voor eventuele beperkingen in de gebruiksmogelijkheden.

Huidige rol van Staatsbosbeheer
De verantwoordelijkheid voor regelingen m.b.t. tuinwallen en drinkkolken heeft het Rijk 25 jaar geleden overgedragen aan de Provincie. De uitvoering van deze regelingen is overgenomen door de ANVL De Lieuw.
Staatsbosbeheer is nog steeds beheerder/eigenaar van een deel van de gronden op de Hoge Berg. Na de decentralisatie van het natuurbeleid van het Rijk naar de Provincie wordt door de provincie aangegeven welke doelen er moeten worden gerealiseerd. De terreinen van Staatsbosbeheer maken onderdeel uit van het Nationaal NatuurNetwerk (vroeger Ecologische Hoofdstructuur genoemd). De Provincie heeft voor deze terreinen natuurdoelen vastgesteld, die Staatsbosbeheer moet realiseren. De Provincie draagt in de vorm van subsidie (SNL-subsidie) bij aan de beheerkosten.
Nog steeds sluiten wij aan bij de oorspronkelijke agrarische gebruikswijze. Om de beoogde natuurdoelen te bereiken verpachten we nog steeds aan agrariërs. Onderdeel van het gebiedsproces is het komen tot pachtvoorwaarden die blijvende betrokkenheid van Hoge Bergboeren bij het realiseren van deze doelen mogelijk maken.

Streekfonds
Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en LTO hebben ongeveer tien jaar geleden gezamenlijk bij gemeente en provincie aandacht gevraagd voor het feit dat een duurzame instandhouding van het Hoge Berggebied bedreigd wordt doordat de agrarische ondernemingen in het gebied moeite hebben om tot een gezonde exploitatie te komen. Dit heeft geleid tot de oprichting van het Streekfonds Texel in 2010 met een belangrijke financiële bijdrage van de Provincie Noord-Holland. Vanuit het streekfonds worden bijdragen aan boeren op de Hoge Berg verstrekt om in het belang van het landschap schapenhouderij in het gebied mogelijk te houden. Door de lage rentestand is het budget hiervoor beperkt. Ook is het niet gelukt de omvang van het streekfonds aanzienlijk te laten toenemen.

Gebiedsproces
Vanaf begin 2015 loopt er een gebiedsproces geïnitieerd door de provincie en de gemeente, omdat er bij betrokken partijen – ook bij Staatsbosbeheer – nog steeds grote zorgen leven voor de toekomst van de Hoge Berg.
Het doel van dit gebiedsproces is om te bepalen welke maatregelen en instrumenten nodig zijn voor de duurzame instandhouding van de Hoge Berg. Daarbij wordt de bedrijfsvoering van de agrarische bedrijven en van Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten tegen het licht gehouden om te bezien welke (on)mogelijkheden er zijn om tot een duurzame bedrijfsvoering en behoud van dit bijzondere gebied te komen. Mogelijke verbreding van de bedrijfsvoering wordt onderzocht. Onderdeel is ook dat Staatsbosbeheer en de Vereniging voor Agrarische Natuur- en Landschapsbeheer De Lieuw gaat kijken hoe het halen van natuurdoelen in het gebied afgestemd kan worden op het behoud van schapenhouderij in het belang van het landschap.

Boswachter Erik van der Spek