Dat bij begrazing niet alleen het effect van het opeten van begroeiing onderdeel van het resultaat is, maar ook het effect de betreding is al langer bekend. Deze effecten kunnen zich zowel voordoen bij de begroeiing als bij de bodembewonende geleedpotigen (dieren met een uitwendig skelet zoals insecten, spinnen en kreeftachtigen) die in het begraasde gebied leven. Recent is onderzocht hoe deze effecten zich verhouden op de kwelder. Voor Staatsbosbeheer op Texel is deze informatie interessant bij het maken van keuzes over de begrazing in De Slufter.

Bodemverdichting en bladweghalen
Naast het goed bestudeerde effect van de invloed van hun mest en het opeten van begroeiing beïnvloeden grote grazers gemeenschappen van planten en bodembewonende geleedpotigen ook door betreding en de daarmee samenhangende verdichting van de bodem. Bodemverdichting kan vooral verwacht worden bij natte bodems van fijn materiaal. Daarom is er geëxperimenteerd met het maandelijks maaien en/of het jaarlijks met een kleine trilmachine verdichten van de bodem op een kleirijke kwelder, om zo de invloed van beide elementen te kunnen onderscheiden en te waarderen. Aanvullend zijn de effecten vergeleken met die konden worden vastgesteld op met koeien begraasde kwelder in de buurt onder zowel droge als met waterverzadigde bodem op bodem, planten en geleedpotige dieren.

Meer zoutplanten
De fysieke eigenschappen van de bodem van de aangetrilde plekken waren gelijk als die in de met koeien begraasde plekken. De hoeveelheid lucht in de bodem nam af en de verzadiging met water toe. Het zoutgehalte van de bodem verdubbelde bij het maaien en verviervoudigde bij de combinatie van maaien en bodemverdichting. De bodembedekking van het dominante gras strandkweek nam met 80% af op de maandelijks gemaaide plekken, maar de bedekking van kenmerkende ‘zoutplanten’ nam alleen toe wanneer maaien en bodemverdichting was gecombineerd. Het effect op bodem bewonende micro geleedpotigen is het meest heftig wanneer de bodem met waterverzadigd en verdicht was, hun aantal daalde tot een kwart en de gemiddelde grote.

Proef niet helemaal vergelijkbaar met begrazing
Hoewel de combinatie van maaien en bodemverdichting het meest vergelijkbaar bleek met een begraasde kwelder, blijven er grote verschillen bestaan zowel wat betreft de plantengemeenschappen en dierengemeenschappen onder beide omstandigheden. Mogelijk doordat de duur van de proef onvoldoende lang was voor soorten om deze plekken te koloniseren. De conclusie van het onderzoek is dat bodemverdichting en wegnemen van plantenmassa op verschillende manieren effect hebben op de gemeenschappen van planten en bodembewonende geleedpotigen in begraasde ecosystemen en dat omvang van hun effecten afhangen het aantal runderen (begrazingsintensiteit) en de voedselrijkdom en fysieke eigenschappen van de bodem.

Ook de resultaten van dit onderzoek zullen door Staatsbosbeheer gebruikt worden met het maken van keuzes bij het wel of niet gebruiken van begrazing als hulpmiddel bij het beheer in het Nationaal Park Duinen van Texel. Dat elke keuze, inclusief niets doen is ook met dit onderzoek bevestigd. Dat dit ook voor niets doen geldt weten we ook.

Bron: Klink R. van etal Ecosystems (2015)18:671-685 Defoliation and Soil Compaction Jointly Drive Large-Herbivore Grazing Effects on Plant and Soil Artropods on Clay Soil