Ingeklemd door zoet duinwater en zout zeewater is het zuidelijk deel van Polder Wassenaar een gebied bij uitstek om met relatief beperkte middelen te ontwikkelen tot zilte natuur. Grondeigenaar Staatsbosbeheer zou dit graag verwezenlijkt zien maar heeft echter nu geen mogelijkheden om dit zelfstandig uit te voeren. Dankzij een bijdrage van het Waddenfonds wordt het zuidelijke deel van de polder nu ontwikkeld tot een zilte zone, die vier jaar lang gebruikt kan worden als proefterrein voor binnendijkse kokkelteelt, en vervolgens als geheel voor zilte natuurontwikkeling wordt ingericht.

Bij de inrichting van het gebied ten behoeve van de kokkelakkers (in het zuidoostelijke deel) wordt al rekening gehouden met de uiteindelijk gewenste natuurlijke inrichting. Als de kokkelakkers sluiten, is het slechts een kwestie van beperkt ingrijpen om de natuurontwikkeling, versterking van de zilte natuur inclusief broedgebied voor strandbroeders, vrij baan te geven.

De uitvoering van dit project is in handen van de Stichting Zilte Zones, voorzitter daarvan is de heer Klaas Dankert, oud-burgemeester van het Bildt in NW Fryslan. Aan het project werken o.m. mee: Staatsbosbeheer Texel, Koninklijke NIOZ, Hoogheemraadschap Hollands Noorder Kwartier (HHNK), en Meromar Seafoods BV Harlingen.

Naast de Waddenfonds en het bedrijfsleven dragen de provincies Noord-Holland en Groningen en (onder voorbehoud van bestuurlijke goedkeuring) het Hoogheemraadschap Hollands Noorder Kwartier bij aan de financiering.

Er komt een klankbordgroep met in ieder geval: de lokale waterwerkgroep in De Cocksdorp, de drie Waddenprovincies, de waterschappen, het Programma Rijke Waddenzee, de drie provinciale Landschappen en LTO.

Het project levert praktijkervaring op die kan worden benut voor nieuwe arrangementen tussen o.m. natuurontwikkeling in combinatie met kustverdediging en zilte biodiversiteit in zilte zones langs de Waddenkust. Ook voor landbouw in verziltende zones is kokkelteelt met een opbrengstpotentie (hectare-saldo) van tenminste twee maal die van pootaardappelteelt, bijzonder interessant. Tegelijkertijd is het een leerzaam experiment voor tijdelijk, op zilte teeltontwikkeling gericht, gebruik van natuurterreinen.

4 jaar
De doorlooptijd is 4 jaar. Het eerste jaar wordt gebruikt voor het aanvragen van diverse vergunningen en het vaststellen van het inrichtingsplan. In jaar 2 – 4 gaan we feitelijk experimenteren met de ontwikkeling van de kokkelteelt in het testgebied, en inventariseren we de mogelijkheden van dergelijke teelt voor het hele waddengebied. Eind jaar 4 start de natuurontwikkeling. Vanaf jaar 5 kan –bij positieve teeltresultaten- de kokkelteelt elders langs de Waddenkust en bij de vitalisering van de Eems-Dollard worden opgeschaald, met medewerking van schelpdierketen, landschappen, terreinbeheerders, waterschappen, gemeenten en provincies.

Polder Wassenaar
De polder: Polder Wassenaar is ongeveer 17 ha groot en bevat kamgrasweiden en zilverschoongraslanden en open duin. Aan de noordkant komt zoet water van de duinen, de zuidpunt is brak. De polder Wassenaar vervult een functie als hoogwatervluchtplaats. De primaire dijk (= de binnenste dijk) is onderdeel van het dijkversterkingstraject van het HHNK.

Teelt van kokkels binnendijks
Bij de teelt van kokkels binnendijks spelen allerlei vragen: hoe haal je vers zeewater zonder pompenergie binnendijks? Hoeveel verversing is nodig en wat doet het slib? Blijven de kokkels in leven, is er voldoende voedselaanbod, hoe intensief is de predatie etc.? Op basis van een door Royal HaskoningDHV opgesteld basisontwerp en een haalbaarheidsonderzoek is geconcludeerd dat deze locatie in principe geschikt is voor deze proef.
De te gebruiken kokkels zijn afkomstig uit de Waddenzee. Het is een reststroom van kleine kokkels, die nu via de handkokkelaars worden aangevoerd, maar niet groot genoeg zijn voor de consumptiemarkt. Kun je die reststroom alsnog benutten door ze binnendijks op te kweken en te oogsten op een geschikt moment om ze af te zetten? Voor het beantwoorden van deze vragen wordt kennis vanuit de schelpdiersector en kennisinstituten samengebracht.

Door de beschikbaarheid van Waddenzeewater van hoge kwaliteit en voedselrijkdom, biedt het zuidelijk deel van de polder Wassenaar op Texel een uitnemende gelegenheid om op praktijkschaal de mogelijkheid te verkennen voor binnendijkse duurzame teelt van schelpdieren.
Van deze 17 ha worden in het zuidelijke deel enkele ha ingericht voor het kokkelteeltexperiment met eb/vloed binnendijks, goed ingepast in de omgeving. Die inpassing houdt zoveel mogelijk rekening met de aanwezige en in de toekomst wenselijke natuurwaarden.

De eindsituatie: Na beëindiging van de pilot komen ook die hectares weer voor natuur beschikbaar. Het inrichten van de polder Wassenaar als gebied met zoet-zoutovergangen draagt bij aan het gewenste herstel van deze gebieden in de westelijke Waddenzee. Op basis van de ervaringen die hier kunnen worden opgedaan kan elders in het Waddengebied meer gericht worden gezocht naar opschalingsmogelijkheden.

Contactpersoon voor de Stichting Zilte Zones:
Rikus Kieft, KieftNoord kieft@kieftnoord.nl

Waarom werkt Staatsbosbeheer hier aan mee?
* een project dat Staatsbosbeheer wil realiseren, ontwikkeling van zeldzame typisch Nederlandse brakke natuur met onder andere ruimte voor strandbroeders, wordt uitgevoerd op een moment dat wij er nog niet aan toe komen.
* Staatsbosbeheer draagt zo bij aan de ontwikkeling van nieuwe economische activiteiten.
* Staatsbosbeheer draagt bij aan de door de gemeente gewenste ontwikkeling van Texel als kenniseiland. (Tested on Texel)
Polder Wassenaar is vanaf de Vlielandboulevard op de buitendijk en het Noord-Hollandpad op de Deltadijk goed te overzien, iedereen kan hier meegenieten zonder de natuur te storen.

Boswachter Erik van der Spek