Vrijdagavond was ik te gast op de jaarvergadering van Wielersport Texel. Een belangrijk agendapunt was de realisatie van een (meer dan) 100km lange mountainbikeroute door de vereniging op Texel. Een deel van deze route is als aanvulling op de bestaande route gepland door terreinen van Staatsbosbeheer. Het overgrote deel komt buiten de duinen te liggen. Tijdens de vergadering heb ik kort vertelt hoe Staatsbosbeheer tegen mountainbiken aankijkt. Dit sloot mooi aan op de discussies donderdagavond tijdens de eerste klankbordbijeenkomst van het Nationaal Park Duinen van Texel, waar veel vragen en opmerkingen over mountainbiken gingen.

Hoe kijkt Staatsbosbeheer tegen mountainbiken aan?
Staatsbosbeheer biedt in natuurterreinen ruimte aan mensen om in en van de natuur te genieten. In de eerste plaats door middel van wandelen en fietsen. Staatsbosbeheer heeft ondertussen zeker op Texel ruime ervaring met het combineren van hoge natuurwaarden met het ontvangen van veel mensen die er van willen genieten.
Ook voor andere activiteiten dan wandelen en gewoon fietsen is er ruimte.
Bij de keuzes die we daarbij maken kijken we eerst naar wat kan voor de natuur. Dit is eigenlijk nog de gemakkelijkste stap. In bijvoorbeeld de toets van het bestaande gebruik voor het Natura 2000 beheerplan is naar het effect van veel activiteiten en ook de optelsom daarvan gekeken of en hoe dit te combineren is met de natuurkwaliteiten.
Stap twee is een stuk lastiger. Hoe gaat in dit geval mountainbiken samen met andere vormen van recreatie? En ook daar geldt niet alleen het effect van die ene activiteit op dat moment maar ook het totaal effect van alle activiteiten al dan niet in georganiseerd verband. Dat we met zijn allen weinig oog en begrip hebben voor belangen van anderen en dat van veel mensen de lontjes wel erg kort zijn maakt het niet makkelijker.

enquête
Uit de recent gepubliceerde enquête van Natuurmonumenten blijkt duidelijk dat wandelen de meest populaire activiteit in de natuur is; 91% van de mensen die reageerden geeft aan dit te doen en voor 46% daarvan is dit de activiteit die men het liefste doet (fietsen 51% & 18%). Dat wandelaars met plezier terug komen van hun wandeling is dus voor Staatsbosbeheer belangrijk. 10% van de mensen die reageert geeft aan wel eens te mountainbiken en voor 5% is dit wat zij het liefste doet.

Een ander interessant gegeven voor terreinbeheerders is de vraag hoe verschillende gebruikersgroepen naar elkaar kijken, wie ervaart overlast van wie?
Tegenover de 91% wandelaars staan 4% mensen die vaak of regelmatig overlast van wandelaars ervaart. Bij mountainbikers ligt dit anders, tegenover de 10% die aangeeft te mountainbiken staat dat 29% die hier vaak of regelmatig overlast van ervaart. Samen met honden uitlaten (18% / 34%) en in mindere mate paardrijden (4% / 6%)is dit een activiteit met een negatief rendement Er zijn meer mensen die er last van hebben dan er van genieten.

Donderdagavond tijdens de klankbordgroep van het Nationaal Park Duinen van Texel kwam dit beeld ook duidelijk naar voren. Veel van de aanwezigen lieten luid en duidelijk blijken dat wat hen betreft er geen enkele ruimte meer is voor het mountainbiken. De voorzitter van het Nationaal Park Duinen van Texel gaf daarop aan dat er ruimte voor mountainbiken blijft. Voorwaarde hiervoor is wel dat mountainbikers moeten accepteren dat ruimte voor hun activiteiten, net als die voor andere activiteiten, gebonden is aan regels en dat die beter moeten worden nageleefd dan nu het geval is. De voorzitter van Wielersport Texel gaf daarop aan dat van uit het bestuur leden en niet leden hier nadrukkelijk toe worden opgeroepen en worden aangesproken.

De boswachter en mountainbiken
Uit de enquête en de reacties donderdag komt duidelijk naar voren dat mensen van de boswachter verwachten dat er wordt opgetreden tegen mountainbikers die zich niet houden aan de regels en afspraken. Als boswachter zoek ik liever naar mogelijkheden om iets wel mogelijk te maken. Voor het mountainbiken deed ik dit in het verleden met plezier. Geleidelijk aan is het overleg meer een corvee geworden.
Een veel te grote groep mountainbikers houdt zich niet aan afspraken. Het komt zelfs voor dat mensen waarmee ik op het ene momenten overleg om te kijken wat er mogelijk is, op het andere moment deze afspraken niet nakomen.
Er wordt gereden op paden waar dit niet de bedoeling is, op paden waar op dat moment vanwege het broedseizoen niemand mag komen, op plaatsen waar geen pad is en er gaan zelfs mensen met de snoeischaar op pad om ruimte voor nieuwe paden te maken.
Daarnaast laat een te groot deel van de mountainbikers zich niet op hun gedrag aanspreken bij controle. Nu hoeft niemand aan zijn veroordeling mee te werken. Maar we willen wel graag het gesprek kunnen blijven aangaan over het gebruik van de natuur en de regels die daarbij horen. Met frisse tegenzin hebben we dan ook besloten om deze winter een aantal keren de hulp van collega’s in te roepen. Collega’s die getraind en bevoegd zijn om op de mountainbike achter mountainbikers aan te rijden en ze te laten stoppen. Op deze dagen is de kans dat een ontmoeting tussen de boswachter en een mountainbiker die de fout is ingegaan, eindigt in een correctie of waarschuwing een stuk kleiner zijn dan normaal. Het is verstandig om ervoor te zorgen dat je in dat geval ook een identiteitsbewijs bij je hebt.

Waar mag je nu mountainbiken?
In het nationaal park geldt de regel dat je buiten de voor al het verkeer opengestelde wegen alleen mag fietsen (en dus ook mountqainbiken) op de daartoe aangegeven plaatsen. Dit zijn de fietspaden, de mountainbikeroute en het Slag door de Nederlanden met als vervolg daarvan een gemarkeerder route door De Slufter naar het strand. Ook aangegeven, maar niet buiten zichtbaar, is het ruiterpad vanaf de Maaikeduinweg naar de Oorsprongweg. Hier is in overleg met de paardensportorganisaties uitgeprobeerd of in de open landschap gecombineerd gebruik mogelijk is. Omdat dit onderdeel wordt van de 100km route zijn hier in afwachting van de definitieve markering van de route geen pictogrammen geplaatst. (Hadden we geweten hoe lang de realisatie zou duren dan hadden we dit wel gedaan.)

Hoe verder?
Staatsbosbeheer werkt mee realisatie van delen van de 100km mountainbikeroute op de terreinen die wij beheren. Gescheiden paden hebben duidelijk de voorkeur omdat dit de kans op onderlinge hinder verkleind. Om aantasting van de natuur te voorkomen is voor delen van de route gekozen voor gecombineerd gebruik. Dat geldt bijvoorbeeld voor het wandelpad het Slag door de Nederlanden, dat zowel wandelaars als mountainbikers mogen gebruiken. In overleg met de paardensportorganisaties is het ruiterpad langs de Zanddijk nu al gecombineerd in gebruik met mountainbikers. Wel is in de overeenkomst vastgelegd dat medegebruik eindigt wanneer dit met onvoldoende respect voor de hoofdgebruikers gebeurt.
Staatsbosbeheer werkt voorlopig niet mee aan verruiming van de mogelijkheden voor incidentele activiteiten.Daarom vinden deze winter alle clubwedstrijden bij de Biesbosweg plaats. Ook voor de komende Super Sunday kan het zijn dat wij minder ruimte geven dan de laatste jaren gebruikelijk is. Meer sociale controle van mountainbikers onderling waarbij men elkaar aanspreekt op gedrag kan hopelijk op korte termijn ruimte geven. We willen blijven kijken naar wat er wel kan en willen handhavingsacties onnodig maken. Daarvoor is wel de medewerking van alle gebruikers van de natuur nodig.

Boswachter Erik van der Spek