Texel is anders, daar is een dik boek over geschreven, maar wat maakt Texel anders? Dat is de kern van keileem, opgeworpen door het landijs in de voorlaatste ijstijd, het Saalien. Tussen 160.000 en 130.000 jaar geleden reikten de uitlopers van de Scandinavische gletsjers tot in ons land. Zoals rivierwater grind, zand en slib meeneemt, neemt landijs ook grond mee. Alleen gaat dit veel trager en met de veel grotere kracht van een honderden meters dikke ijslaag. Stenen, grind, zand en klei worden op de reis meegenomen, maar ook gekraakt en samengeperst tot een nieuwe grondsoort; keileem.

Landijs
Nadat het landijs verdween bleef onder andere het keileem achter. De keileem van Texel hoort bij een band die van af Texel naar Gaasterland loopt. Dat keileem is geen laag, maar een heuvellandschap met Texel, Wieringen en Gaasterland als heuveltoppen. Tijdens de laatste ijstijd van 115.000-11.700 jaar geleden kwam het landijs hier niet, maar kwam de Noordzee wel grotendeels droog te staan. In deze poolwoestijn raakte veel zand in verstuiving waardoor een soms metersdik pakket zand over het keileem is afgezet. In de volgende warme periode steeg de zeespiegel weer en raakten Engeland en Texel van elkaar gescheiden. Rond het keileem ontstond een getijdegebied. Later is dit door duinen van de zee afgescheiden. Rond het keileem vormde zich tussen de duinen en de hoge zandgronden in het oosten een veengebied waar de keileem boven uitstak en bewoonbaar was.

Bevolkt, ontvolkt, bevolkt
Het zou kunnen dat hier ooit Neanderthalers hebben gelopen, maar sporen zijn er niet van gevonden. Wel resten van rendierjagers, sporen van kampjes. Bewerkt vuursteen wijst op boeren die hier in woonstalhuizen woonden tussen 14.000 en 3.300 jaar geleden. De resten van de oudste woonhuizen dateren van 1.350 voor Christus, de bewoning nam tot het jaar 300 toe. In de 4e en 5e eeuw raakte Texel ontvolkt tijdens een bevolkingsdip in ons land. In de 5e eeuw vestigden zich weer mensen op Texel.

Texel wordt een eiland
Tijdens stormvloeden aan het eind van de 12e eeuw verbrokkelden de duinen ten oorden van Camperduin en ontstond ook het Marsdiep. Het veen verdween over grote oppervlaktes, weggeslagen door de zee. (Maar ook geholpen door de mens die veel veen verbruikte) Rond de keileem heuvel vanaf Den Hoorn tot Oost ontstond weer een kweldergebied. Bij Den Hoorn raakte een duinrichel die zich uiteindelijk tot De Koog uitstrekte aangehaakt aan het keileem. Vanaf de keileem en vanuit het duin is hierna stukje bij beetje de kwelder ingepolderd en ontstond Texel zoals wij het nu kennen.
Zonder de keileem had Texel er dus heel anders uitgezien. Maar waarschijnlijk had heel Laag-Holland dan niet bestaan en lagen Amersfoort en Zwolle nu aan zee en was Texel een onderdeel van de Noorzee.

Boswachter Erik van der Spek Staatsbosbeheer

Bron: Kooistra Laura I. 2014 Texel is anders, landschap, (cultuur)historie en natuur, Van een heuvel op land naar een eiland in zee: het ontstaan van Texel