Donderdag 2 oktober maakten de nieuwe raad en overige bestuurders van de gemeente Texel kennis met Staatsbosbeheer en het Nationaal Park Duinen van Texel. Uiteraard in de duinen, in en rond de Boet van Hopman, is uitgebreid met elkaar gesproken. Onder andere over onderstaande informatie is daarbij door Staatsbosbeheer aan de raadsleden van de gedachte gewisseld.

Staatsbosbeheer isal sinds de oprichting in 1899 actief op Texel en daarmee onderdeel van de Texelse samenleving. De rol van Staatsbosbeheer gaat regelmatig verder dan het pure natuurbeheer. De eerste boswachter op het eiland bevorderde de komst van een Raiffeisenbank en een landbouw-inkoopcoöperatie. Houtvester Sepers was voorzitter van de groep die het recreatiebasisplan opstelde; belangrijk voor de leefbaarheid en de kwaliteit van het recreatieve product op Texel. Na een initiatief van Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en de gemeente kwam het streekfonds tot stand, waarmee de schapenhouderij in het bijzondere cultuurlandschap van de Hoge Berg in stand gehouden werd.
Kortom, de rol van Staatsbosbeheer op Texel is de afgelopen 115 jaar steeds veranderd en zal ook blijven veranderen onder invloed van maatschappelijke omstandigheden. Op verzoek van de gemeente neemt Staatsbosbeheer nu bijvoorbeeld deel aan de stichting Duurzaam Texel. Ook werkte Staatsbosbeheer mee aan een grondruil om de gewenste uitbreiding van de golfbaan te bewerkstelligen. Daarnaast hebben we meegedacht over Planet Texel en kijken we uit naar de komende gesprekken om oplossingen voor De Koog te vinden.

<
Staatsbosbeheer thuis op Texel

Van ontginning van woeste gronden.

• Tot 1908 maken we van duinvalleien weilanden. Nieuwe boerderijen ontstaan en Staatsbosbeheer stimuliertde komst van een inkoopcoöperatie en boerenleenbank.
• Tot 1940 aanleg van De Dennen als productiebos.
• Geleidelijk aan verliest het duin waarde als boerenland, enkele boeren worden natuurbeheerder.

via natuurbeschermeming
• Vanaf 1908 wordt het duingebied steeds meer gezien als natuurgebied. De ontginning stopt, m.u.v. de voortgang van de bosaanleg.
• In de broedtijd worden delen van het gebied beschermt door vogelwachters. De lepelaar wordt het icoon. De uitspraak: ‘De witte jongens zijn terug meneer Mantje’, was jaren het startsein voor de vogelwacht.

naar natuurbeheer
Langzaam werd duidelijk dat alleen beschermen niet helpt en natuurbeheer nodig is voor behoud van kwaliteit. Er is geen ruimte voor grootschalige natuurlijke processen van duin-afbraak, opbouw en verplaatsing naar het binnenland. Daarnaast komt er ook op Texel stikstof uit de lucht, met veel effect op het voedselarme duin. Maaien en grazen keren terug in het duin, nu voor natuurbeheer. Wat blijft zijn boeren; Staatsbosbeheer heeft geen eigen vee op Texel en ook het meeste maaiwerk voeren boeren uit.

en natuurontwikkeling
De laatste decennia krijgt door inrichting de natuur de kans om de kwaliteit te herstellen. Zowel binnen bestaande als in nieuwe natuurgebieden. Veel wordt hierbij samengewerkt met andere overheden, bijvoorbeeld in het Masterplan Water voor Texel. Herstel van de hydrologie kan zowel goed zijn voor de natuur als voor de Texelse watervoorraad. Om de ruime jas van de EHS opmaat te krijgen, levert Staatsbosbeheer ongeveer honderd hectare grond (Zeeburg) in.

tot de opkomst van recreatie.
Texelaars vinden het nieuwe bos De Dennen al snel een aantrekkelijk gebied voor een uitje. Boswachter Min laat ook bloeiende bomen zoals de kerspruim langs de boswegen aanplanten. Vanaf 1921 verzorgt Staatsbosbeheer excursies in de duinen, ruim 600.000 mensen gingen al mee. Aan de vraag naar kampeerterreinen komt Staatsbosbeheer tegemoet met de oprichting van natuurkampeerterrein Kogerstrand. In de jaren vijftig wordt deze samen met Loodsmansduin op haar verzoek aan de gemeente Texel overgedragen. In 1936 motiveerde houtvester Boodt een verzoek om middelen om enkele weilanden in De Dennen te bebossen, met de mededeling: “Het Texelse bos is voor het vreemdelingenverkeer enkele tonnen goud jaars waard.”

Vooral na de Tweede Wereldoorlog neemt de vraag naar recreatiemogelijkheden in de natuur toe. De schatting is dat dat dit ongeveer 5 miljoen bezoeken per jaar oplevert, waarvan de helft gekoppeld is aan strandbezoek. Ook de strandslagen gaan door de terreinen van Staatsbosbeheer en de parkeerterreinen voor het strandbezoek liggen in deze terreinen. Veel van deze voorzieningen zijn ooit door Staatbosbeheer aangelegd. In de terreinen van Staatsbosbeheer liggen nu 190 km wandelpaden, 37 km fietspaden, 9 en binnenkort 36 km ATB-pad en alle 31,5 km ruiterpad van Texel. Voor het beheer hiervan krijgt Staatsbosbeheer sinds 2014 geen subsidie meer. Alleen het beheer van het ATB-pad is zeker gesteld doordat Wielersport Texel dit doet. Zeker voor de dringend noodzakelijke vernieuwing is veel medewerking van anderen nodig, dit kan Staatsbosbeheer niet uit eigen middelen realiseren. Fietspaden en strandslagen zijn in belangrijke mate niet meer in staat om aan de huidige vraag te voldoen. Staatsbosbeheer wil niets afsluiten, tenzij de veiligheid niet meer gewaarborgd kan worden.

Ontwikkelagenda
Staatsbosbeheer en de Waddengemeenten werken sinds enkele jaren samen aan een positieve ontwikkelagenda. Hiermee wordt invulling gegeven aan de motie Verhoeven – Jacobi in de Tweede Kamer. De ontwikkelagenda draagt bij aan een balans tussen natuurontwikkeling enerzijds en sociaaleconomische ontwikkeling anderzijds. De grote gemeenschappelijke belangen op deze punten tussen Staatsbosbeheer en de Waddengemeenten vormden het vertrekpunt voor de ontwikkelagenda.
Wij zijn ons bewust van onze grote aanwezigheid op de Waddeneilanden en voelen ons medeverantwoordelijk voor het sociaaleconomisch en cultureel welzijn. Het nieuwe collegeprogramma van Texel verwoordt een ambitie voor de komende 4 jaar. Staatsbosbeheer sluit als maatschappelijk partner graag aan op deze ambitie en werkwijze. Niet alleen voor natuur en landschap, maar ook de recreatieve- en sociale ambitie, bijvoorbeeld de participatieopgave van de gemeente. Als maatschappelijke partner nemen wij graag deel aan planvorming en uitvoering.

Erfverpachter
Staatsbosbeheer geeft een deel van haar grond op Texel in gebruik aan anderen via erfpacht. Hierdoor zijn activiteiten mogelijk die sociaaleconomisch of sociaal-cultureel van belang zijn voor Texel. Door uitgifte in erfpacht houdt Staatsbosbeheer invloed op natuur-, landschap-, cultuurhistorische en recreatiebelangen op deze percelen en de directe omgeving. Daarnaast draagt de vergoeding voor het gebruik bij aan het budget voor de instandhouding van de niet gesubsidieerde voorzieningen in de terreinen van Staatsbosbeheer. In de wet staat dat Staatsbosbeheer marktconforme prijzen moet vragen voor medegebruik.

Verkoop erfpachtgrond
Op Texel, Terschelling en Vlieland biedt Staatsbosbeheer aan de erfpachters grond te koop aan. De Staatssecretaris van EL&I, de Tweede Kamer en de Waddengemeenten hebben Staatsbosbeheer verzocht om die gronden te verkopen die niet meer nodig zijn voor de wettelijke doelstellingen (natuur, landschap, cultuurhistorie en recreatie). Het gaat op Texel om 35 percelen, met vooral woningen, die in erfpacht uitgegeven zijn. Het wachten is op instemming van het ministerie van Financiën over de manier waarop de grondwaarde mag worden bepaald.
In alle gevallen waarin Staatsbosbeheer onroerend goed verkoopt, bepaalt het ministerie van Economische Zaken óf de wettelijk opgedragen taak het toelaat dat deze grond wordt verkocht en het ministerie van Financiën óf de prijs marktconform is. Soms mag de opbrengst naar het Groenfonds en kan het voor aankoop van natuurterreinen worden gebruikt. Landelijk heeft Staatsbosbeheer nog de opdracht om door verkoop van grond € 100 miljoen bij te dragen aan de vermindering van het financieringstekort. De verkoop van de erfpachtgronden is hier onderdeel van. Erfpachters hoeven overigens niet te kopen. Voor zittende erfpachters is er een matigingsregeling.

Financiering van Staatsbosbeheer
De provincies zijn sinds 2014 verantwoordelijk voor het natuurbeheer. Zij geven Staatsbosbeheer een subsidie voor het natuurbeheer binnen de EHS. Voor gebieden daarbuiten ontvangt Staatsbosbeheer meestal géén subsidie. De provincie geeft ook een geringe bijdrage voor de openstelling van de natuurgebieden binnen de EHS. Dit is niet voldoende om de huidige basisvoorzieningen voor wandelen en fietsen in stand te houden, laat staan het huidige aanbod van extra recreatieve voorzieningen voor specifieke doelgroepen ruiters, mountainbikers, etc. Kortom, Staatsbosbeheer krijgt op dit moment onvoldoende publieke middelen om de publieke taak voor recreatie uit te voeren.
Landelijk levert dit een te kort van 15% op. Voor 2014 bedraagt de begroting voor Texel € 697.606 en is € 483.485 aan inkomsten begroot. In de kosten zitten niet de kosten die buiten Texel door Staatsbosbeheer voor Texel worden gemaakt. Inclusief deze kosten komen de uitgaven voor Texel zeker boven een miljoen euro.
We zoeken nu actief naar mogelijkheden om alle huidige recreatievoorzieningen op Texel in stand te houden, zodat iedereen op zijn of haar manier van de natuur kan blijven genieten. Dit geldt voor de basis: wandelen en fietsen, maar ook voor alle andere vormen van recreatie in onze terreinen. Dit doen we in overleg met gemeenten, maar ook met ondernemers en gebruikers. 2014 en 2015 benutten we om deze financiering rond te krijgen.

Boswachter Erik van der Spek