Een bekend misverstand is dat een zeldzame plant- of diersoort altijd maar in klein aantal voorkomt. De zilveren zandbij is landelijk zeldzaam en in het binnenland bijna verdwenen. Ook langs de kust is deze soort sterk afgenomen. Op Texel is de bij, vooral in de duinen van het oude Texel, echter nog volop te vinden. Ze kunnen hier plaatselijk zelfs met duizenden bij elkaar nestelen.

Zandbijen
De zandbij is een soortenrijke bijenfamilie in Nederland. Ze variëren in lengte van 4-16 mm. Vrouwtjes van de grotere soorten zijn in het veld of op een foto vaak nog wel op naam te brengen, maar met de kleinere soorten en de mannen lukt dit meestal niet. De zandbijen doen hun naam eer aan: ze bouwen hun nest in het zand. Net als andere wilde bijen in Nederland, m.u.v. hommels, bouwt elk vrouwtje een eigen nest.

Leven
De zilveren zandbij is vrij klein, vrouwtjes 9-11 mm en mannetjes 7-8 mm. De beharing is grauwgeel tot licht- grijs, met witte haarrandjes op het achterlijf. Ook de verzamelharen (voor het stuifmeel) op de achterpoten van de vrouwtjes zijn lichtgrijs. De zilveren zandbij, of Andrena argentata, leeft in droge, zandige gebieden, vooral langs bosranden, in de duinen, op droge heide en op zandverstuivingen. Ze graven hun nesten in los zand en gebruiken daarvoor ook vaak zandpaden. Op een geschikte plek nesten vaak veel vrouwtjes bij elkaar. Op Texel leven ze, voor zover bekend, maar in één generatie en vliegen ze vooral in juli en augustus. In het binnenland is er ook een generatie in april-mei. Mannetjes zetten op de grond bij de nestplaatsen of in lage planten geurstoffen af om de vrouwtjes te lokken. Ze vliegen in vaste banen over de nestplekken heen. Hun nestgang is ongeveer 20 cm diep, vanaf halverwege maken ze tot 8,5cm diepe zijgangen. Daar wordt de broedcel gemaakt, een ruimte waar in een mengsel van stuifmeel en nectar wordt verzameld, waar ei bij wordt gelegd. Niet bekend is of de zilveren zandbij als volwassen bij of als pop in het nest overwintert. Van één soort wespbij en drie soorten bloedbijen bestaat het vermoeden dat ze koekoeksbij van de zilveren zandbij kunnen zijn. Koekoeksbijen leggen hun ei in het nest van een ander soort. Om het koekoeksbijen en andere nestparasieten moeilijk te maken, sluit de zilveren zandbij haar nestgang af wanneer ze voedsel zoekt. Als het zand los is, is die afsluiting eigenlijk permanent. Het bijtje landt op het losse zand en graaft door het zand, dat zich direct achter haar weer sluit.

Verstuiving
De zilveren zandbij is één van de insectensoorten die er van profiteren dat verstuivingen in de Texelse duinen weer mogen. Daardoor wordt het te kort aan nestgelegenheid opgeheven. Tijdens hun vliegtijd staat de struikhei in bloei. Hier zoeken ze vaak in gezelschap van de op struikheide gespecialiseerde heizijdebij hun stuifmeel en nectar bij elkaar. Om te zorgen dat er voldoende van is voor de wilde bijen, is het aantal volken honingbijen dat mee mag eten, beperkt. De zilveren zandbij kan ook stuifmeel van andere planten gebruiken, zoals van paardenbloemen.

Boswachter Erik van der Spek