Een aantal jaren terug, vlak voor de herinrichting, heeft Irene Maas een opgraving verricht naar de voormalige blekerij in het gebied Ploegelanden en Bleekerij in De Dennen op Texel. Bijzondere zaken die gevonden werden, kregen een apart vondstnummer, opbergzakje en zijn ingemeten. Deze vondsten geven
meestal geen antwoord op de grote vragen waar archeologen mee zitten, maar wel meer zicht op de samenleving uit het verleden. Voorwerpen van zilver en goud spreken bovendien iedereen aan. Een bijzonder zilveren voorwerp dat door Maarten Brugge gevonden is, is een zilveren voorhoofdsnaald.

Zilveren sierraad
Deze zilveren voorhoofdsnaald is onaangetast en is mooi gegrafeerd en sierlijk van vorm. Door het eigenaardige gat zou je nog aan een rijgnaald kunnen denken, maar de uitstekende krul zou de stof beschadigen en de naald is wel erg breed. Uit de 19e en 20e eeuw zijn deze beter bekend, ook van foto’s en schilderijen. Deze zijn meestal van goud en vrij fors, maar hebben zilveren voorgangers van bescheidener omvang. De naald werd deels met de punt onder een nauwsluitende muts gestoken en vermoedelijk, zoals dit later ook gebeurde, met een speld aan de muts vastgezet. De gebogen vorm van de naald was aangepast aan de bolling van het (voor)hoofd. Het op de Oude Bleekerij gevonden exemplaar is een zeldzaam compleet voorbeeld van een vroege voorhoofdsnaald. Uit de reconstructie blijkt dat hij oorspronkelijk 12,8cm lang was, maximaal 1,3 cm breed. De dikte van 1,3 mm maakte het makkelijk om de naald aan de vorm van het hoofd aan te passen. De naald is door een zilversmid met een fijne zaag uit een plaat zilver gezaagd en door vijlen polijsten afgewerkt.

<a
Meesterteken uit Haarlem
De naald van de Bleekerij heeft drie zilvermerken: het meesterteken RR, een stadskeur en een jaarletter. Het stadskeur is van Haarlem, de jaarletter G staat voor 1737 en de meester Reiner Rijnalda. Geboren in Heerenveen in 1699. In 1731 werd hij lid van het zilversmidsgilde in Haarlem waar hij in 1771 overleed. Uit dezelfde periode zijn van Texel meer haarnaalden bekend, gevonden door Jan Jaap Waverijn. Haarnaalden werden op Texel dus meer gebruikt, dat blijkt ook uit het portret van een jonge Texelse vrouw uit omstreeks 1750 uit de collectie van de Oudheidkamer Texel. Zo levert onderzoek naar aanleiding van het weer teruggeven aan de natuur van duingebied, waar een blekerij
en later weiland van gemaakt is, een mooi stukje kennis over de historie van Texel. Meer informatie over de Bleekerij en de opgraving is te vinden op www.irenemaas.nl.

Boswachter Erik van der Spek Staatsbosbeheer

Bron: Brugge, Jeroen ter, Westerheem 2: 68-76, Zilver uit het
zand; 18e-eeuwse Texelse haarnaalden en hun interpretatie.