Iedereen die op het strand komt kent het wel, het materiaal dat na de vloed achterblijft op het strand. Dit is het vloedmerk, de plek om te kijken of er iets bijzonders is aangespoeld. De schelp die je bijna nooit tegenkomt, een haaienei… Na een storm worden verschillende kleine vloedmerken samen een groot vloedmerk, hoog op het strand of in de duinvoet. Dit vloedmerk spoelt niet meer weg, maar zal als het de kans krijgt ter plaatse vergaan en vaak overstoven raken. Het is een bijzonder leefgebied, waarin veel soorten leven waar we weinig op letten. En als we er al aandacht aan besteden, komt het door het menselijk afval, vaak kunststof of de geur van rottend materiaal waar we ons aan ergeren. Jammer genoeg is dit vaak een reden om het hele vloedmerk weg te halen, niet alleen het kunstmatige menselijk afval, en zo dit bijzondere leefgebied te vernietigen. Soms is dat logisch, langs een badstrand, maar meestal niet. Zeker is dat een erg zeldzaam milieu er nog zeldzamer door wordt.

Verschillende vloedmerken
Vloedmerken komen vooral in het Waddengebied en de Zeeuwse delta voor. Langs de Hollandse kust is het strand meestal te smal en wordt er teveel opgeruimd om een vloedmerk een lang leven te schenken. Langs de Noordzee vormen de bruine algen algblaaswier, knotswier en riemwier de basis van het vloedmerk. Groenwieren zoals zeesla en darmwier, soms aangevuld met kweldervegetatie, zijn langs de Waddenzee het fundament. Vroeger gold dit ook voor zee- gras. In De Slufter zijn grote vloedmerken te vinden van kwelderplanten zoals zeerus, zilte rus, strandkweek, etc. Naast planten vormen ook dode dieren een belangrijk onderdeel van een vloedmerk. Schelpdieren, zeesterren, krabben, vogels en vissen wanneer ze tenminste blijven liggen. Op het voedselarme strand zijn de vloedmerken een belangrijke bron van voedsel.

Veranderingen in een vloedmerk
Vloedmerken zijn bijzonder, omdat ze per definitie tijdelijk zijn. Er leven dus vooral kortlevende planten en dieren: algemene soorten zoals zeeraket en zeldzame zoals de gele hoornpapaver. Dikke vloedmerken heb- ben door rottingsprocessen een hoge temperatuur en vochtigheid. Bij sneeuw kan het binnenin nog 40 graden zijn en eten de larven van de wiervliegen gewoon door. Er is een opeenvolging (successie) van soorten in vloedmerken vast te stellen. Vlokreeften worden snel gevolgd door kustgebonden pissebedden. Strandvliegen leggen er hun eieren in en de larven eten de wieren op. Wiervliegen en verschillend keversoorten volgen. Later komen de insecten die insecteneieren of larven eten en ook de liefhebbers van schimmels. Ondertussen is het vloedmerk ook interessant onder steenlopers en spreeuwen, die daar strandvlooien of vliegenlarven eten.

Bekijk het vloedmerk
Dit is een kleine kijk in de bijzondere wereld van het vloedmerk. In het hieronder genoemde artikel valt hierover veel meer te ontdekken. Kijk een volgende keer op het strand eens met andere ogen naar een vloedmerk en ontdek zelf wat er in leeft. Een vloedmerk is geen rommel die moet worden opgeruimd, dat is alleen nodig voor het plastic en glas dat er tussen zit. Zaterdagochtend 8 maart verzamelden vrijwilligers 15m3 plastic en ander onnatuurlijk afval uit het vloedmerk, dat er nu weer uitziet zoals het hoort.

Boswachter Erik van der Spek

Bron: Gerhard C. Cadée, Entomologische berichten 74 (1,2) 2014: 3-12, Vloedmerken, bedreigde soortenrijke minimilieus op het strand