Huisspitsmuizen blijken tegenwoordig massaal voor te komen op Texel. Deze ‘overkanter’ die in 2006 voor het eerst op Texel werd waargenomen is momenteel overal op het eiland te vinden. Door het massaal voorkomen heeft de kerkuil zich in 2009 op het eiland als broedvogel kunnen vestigen, omdat eindelijk voldoende voedsel voor het grootbrengen van hun jongen beschikbaar is. Deze mooie uil heeft als een van de weinige roofdieren spitsmuizen op het menu staan. Spitsmuizen, notoire vleeseters, zijn door de penetrante geur die ze verspreiden en mogelijk ook hoe ze smaken, niet erg geliefd bij andere rovers.

Huisspitsmuizen zijn erg vertrouwelijk, sociaal, ondernemend en ze zijn niet kieskeurig met betrekking tot het voedsel, dat uit insecten, wormen, slakken, pissebedden en zo bestaat, evenals aas. Huisspitsmuizen moeten elke dag het eigen gewicht (ca. 10 gr) aan prooidieren zien te vinden.

De waterspitsmuis (ca. 15 gr) die op Texel van nature voorkomt is veel ‘moeilijker’. Op het vastenland hebben ze schoon water nodig waar ze al zwemmend larven van libellen, waterkevers en kleine visjes vangen. Zij verlammen de prooien met giftig speeksel en eten daarna de prooi op de oever op. De Texelse waterspitsmuis heeft zich geëvolueerd tot een bijzondere vorm; het diertje is kleiner dan aan de overkant en is geheel zwart in plaats van molgrijs en met een witte buik . Bovendien duikt hij niet het water in om zijn prooi te vangen maar vangt ze gewoon op het land, bv in greppels of (vochtige) duinvalleien. Dit omdat op het land toch geen andere spitsmuizen aanwezig waren om het voedsel voor zijn neus weg te kapen. Tot 2006 dus. Zijn zwakte is ondermeer dat het veel solistischer is ingesteld dan de huisspitsmuis. De weliswaar iets grotere maar veelal alleen opererende waterspitsmuis vindt tegenwoordig hele families huisspitsmuizen tegenover zich.

Sinds de komst van de huisspitsmuis op Texel lijkt de waterspitsmuis in rap tempo te verdwijnen. In 2011 werden nog maar enkele levende waterspitsmuizen gezien en in 2012 werd er 1 dood gevonden. Dat er anno 2013 nog waterspitsmuizen rondlopen zijn blijkt uit een verse partij braakballen – deze zomer geraapt van de Mokweg – : er werd één schedeltje van een waterspitsmuis in gevonden.
Om een beter beeld te krijgen van de werkelijke situatie hebben Richard Witte en Dick Schermer van 10 tot 12 september 100 inloopvallen geplaatst op vijf locaties rond de Mokweg: twee op ’t Stoar van Natuurmonumenten, langs de Mokbaai, in de duinen nabij de Geul en langs de Moksloot van Staatsbosbeheer. Van in ieder geval een deel van deze locaties is bekend dat er een aantal jaren geleden nog waterspitsmuizen aanwezig waren. In drie controlerondes is 64 keer een huisspitsmuis gevangen. Het ging hier zeker om 30 verschillende individuen. En ondanks de geschikte locaties werd geen enkele waterspitsmuis gevangen. Wordt de waterspitsmuis overal weggejaagd door grote aantallen huisspitsmuizen en kan hij nergens meer heen? Beide muizenkenners hopen door een uitgebreid onderzoek de laatste plekken waar waterspitsmuizen nog voorkomen te ontdekken en te achterhalen waar en hoe deze Texelaar stand kan houden tegen de nieuwkomers. Indien de Texelse waterspitsmuis uitsterft verdwijnt er een spitsmuis met een uniek uiterlijk en gedrag en verliest Texel een beetje van zijn eilandkarakteristiek.

Voor dit onderwerp was interesse bij het natuurprogramma Vara’s Vroege Vogels. Op 11 en 19 september zijn opnames gemaakt langs de Mokbaai en bij een kerkuilenkast. Het schedeltje van de waterspitsmuis en een opgezet exemplaar van Ecomare spelen een rol in de uitzending.
De uitzending vindt plaats op dinsdagavond 1 oktober om 19.20 op Ned. 2. Achtergrondinformatie over deze uitzending is na 1 oktober ook te vinden op www.vroegevogels.vara.nl.

Tekst Richard Witte en Dick Schermer