[slideshow]
In de Duinen van Texel zijn nog enkele mooie restanten te vinden van de ooit uitgestrekte natte heidevelden. Dankzij het proefschrift van Franciscus Holkema (1870) weten we redelijk hoe die er bij gelegen moeten hebben, hoewel in zijn tijd al een groot deel van deze gebieden was ontwaterd om ze beter te kunnen benutten. De echte klap voor de natte heide- en duinvalleien kwam bij het ontginnen van grote delen van de Texelse duinen tot weiland en later door de bosaanleg tot in 1940. Daarna volgde de daling van de grondwaterstand als gevolg van kustafslag na de aanleg van de Afsluitdijk, de polderpeilverlaging na de ruilverkaveling en de drinkwaterwinning. Gelukkig zijn de kustafslag (dankzij zandsuppleties) en waterwinning gestopt en heeft Staatsbosbeheer samen met het waterschap de ontwatering langs en in de rand van de duinen deels kunnen terugdraaien. Hiervoor zijn na afronding van de Ecologische Hoofdstructuur nog beperkte extra mogelijkheden bij de Hanenplas, langs de Rommelpot en in De Dennen.

Natte heide
Natte hei is te vinden op plaatsen met oude verzuurde bodems. Eeuwenlang heeft regenwater het kalk dat in de bodem zat mee naar beneden genomen en buiten het bereik van de wortels van planten gebracht. Dit is de plek waar, zolang ze niet verdrongen worden door bos, hei wil groeien. Komt het grondwater een deel van het jaar tot of boven de oppervlakte en blijft het in de zomer binnen het bereik van de planten, dan kunnen soorten van de natte hei hier groeien. Hier is de dophei te vinden, maar ook zeldzame soorten als de klokjesgentiaan.

KlokjesgentiaanDit is een meestal lage plant, die vooral in de nazomer bloeit, met grote blauwe bloemen en witte stippen op het bloemblad. Tegen het eind van de bloei vormt de plant al nieuwe scheuten aan de wortelstok voor volgend jaar. Deze scheuten groeien in de winter door, ook wanneer ze onder water staan. Water en vee kunnen de zaden verspreiden. Klokjesgentiaan wordt in verouderende hei door hoog opgroeiende planten verdrongen en kan zich dan soms alleen langs randen van paden nog handhaven. Op Texel heeft de klokjesgentiaan zich kunnen handhaven dankzij het kleinschalig plaggen door boswachters van Staatsbosbeheer. Daarmee is een bron van zaden bewaard gebleven. Nu door natuurherstel de grondwaterstand in de duinen is verbeterd en delen van de hei zijn verjongd, gaat het weer wat beter met de klokjesgentiaan op Texel.

Zelf zien?
Wandelend door de heide in de duinen zijn regelmatig stukjes natte hei te zien. Let op plaatsen waar tussen de struikhei en kraaiheide ook dopheide staat. De meeste hei is in het zuiden van Texel te vinden, restanten van de mientgronden die zich ooit 1,5 km breed uitstrekten tussen De Koog en Den Hoorn vanaf de rand van de duinen. De Pieter Rozenvlakwandeling (3,1km) in de Bollekamer, met startpunten aan het Jan Ayeslag en de Rommelpot, voert door een mooi stuk van de Texelse duinheide met mooie stukken natte hei.

Boswachter Erik van der Spek