Exmoor pony's in het begrazingsgebied bij West aan Zee

Hereford runderen, Exmoor pony's, shetland pony's, landgeiten, Galloway runderen en Konikpaarden: de duinen van Terschelling zijn al jaren voor een groot deel in beheer bij deze dieren. Begrazing van het duingebied zorgt ervoor dat grassen en struiken niet de overhand krijgen en duinplanten weer een kans krijgen. Begin 2020 starten we daarom met het uitbreiding van het grootste begrazingsgebied van het eiland, bij West aan Zee. Dit doen we om de negatieve effecten van stikstof op de duinnatuur terug te dringen, in opdracht van de Provincie Fryslân.

Groter gebied

Het begrazingsgebied ten westen van West aan Zee breiden we uit. Op dit moment is dit ongeveer 140 hectare groot, het toekomstige gebied wordt 450 hectare. Welke duinen straks begraasd worden zie je op deze kaart. In dit nieuwe gebied komen straks 40 dieren te lopen, 15 Galloway runderen en 25 Exmoor pony’s. Op dit moment zijn dat 8 Galloways en 13 pony’s. Er komen dus naar verhouding minder dieren in een groter gebied. Bij het bepalen van de juiste soort begrazing gelden voor Staatsbosbeheer vijf punten: natuurresultaat, effect op recreatie, effect op het landschap, veiligheid en dierenwelzijn. In dit bericht licht ik de keuzes voor de jaarrondbegrazing bij West aan Zee toe aan de hand van deze vijf punten.

1. Natuur

We weten welke plant- en diersoorten in een gezond duingebied leven. Het doel van het natuurbeheer is om deze soorten te behouden of terug te krijgen. Jaarrondbegrazing is voor dit gebied de beste optie, omdat dit zorgt voor veel variatie in de plantengroei. De runderen en pony’s lopen in een lage dichtheid door het gebied en krijgen een voorkeur voor bepaalde delen. Daarom grazen ze op de ene plek de plantengroei korter, en op de andere plek blijft het langer. Deze variatie is goed voor insecten en voor broedende vogels. In het huidige begrazingsgebied zien we hiervan al positieve resultaten: het aantal konijnen neemt toe door het korte gras, er groeien meer duinviooltjes en er broeden meer tapuiten dan eerst. Allemaal soorten die horen bij een gezond duingebied

2. Recreatie

In de duinen wordt ook veel gewandeld. De begrazingsgebieden blijven gewoon toegankelijk voor wandelaars en ruiters. Op de plekken waar paden het gebied binnengaan plaatsen we poortjes. Voor de ruiters komen er speciale klaphekken. Fietsers op o.a. de Longway fietsen straks via een veerooster het gebied door. Voor huifkarren maken we aparte poorten op de routes. Begrazing met runderen en paarden draagt ook bij aan de aantrekkelijkheid van het gebied, voor een deel van de mensen zijn deze dieren een reden om het gebied te bezoeken. Ook de beleving krijgt iets extra’s, je hebt immers de kans om bijvoorbeeld een Galloway te zien.

3. Landschap

Bij het plaatsen van de rasters houden we rekening met het landschap. We maken gebruik van dunne paaltjes en een enkele stroomdraad i.p.v. een opzichtig raster. Dit raster plaatsen we het liefst in de lage delen van het gebied of in de bosrand, zodat dit zoveel mogelijk buiten het zicht staat. Op sommige plekken laten we de bosrand juist buiten de begrazing, omdat deze een mooie overgang vormt van open duin naar bos. Vooral aan de noordzijdes van de bossen zie je hoe de wind deze randen mooi geschoren heeft, dat willen we behouden.

4. Veiligheid

De Galloway’s en Exmoors zijn gekozen vanwege hun rustige en vriendelijke karakter. Daarnaast kiezen we alleen voor ossen en ruinen: dieren waar de pit af is en die geen beschermingsdrang voelen naar kalveren of de kudde. Daarnaast mijden ze mensen het liefst. Daarmee voorkomen we zoveel mogelijk dat er onveilige situaties ontstaan. Zoals mijn collega Jaap zegt: “Het liefst zien we alleen foto’s van de kont van een Galloway, dat betekent namelijk dat hij bij mensen vandaan loopt.”

5. Dierenwelzijn

De dieren moeten het gehele jaar in het gebied leven. Vee van boerenbedrijven op het eiland bleek niet geschikt voor dit gebied. Daarom kiezen we voor geharde rassen, zoals de Schotse Galloways die gewend zijn aan guur weer. Onze ossen en ruinen hebben daarnaast minder energie nodig dan bijvoorbeeld koeien die moeten kalveren of productie (vlees/melk) moeten leveren.  Zouden ze dit wel moeten doen, dan is er niet genoeg voedzaam eten in de duinen. Nu levert dit geen problemen op. Alleen bij sneeuw voeren we ze bij met hooi. De dieren worden regelmatig gecontroleerd door een dierenarts.

Overleg

De manier waarop dit nieuwe begrazingsgebied wordt beheerd is tot stand gekomen in overleg met de Werkgroep Begrazing. In deze werkgroep zaten vertegenwoordigers van verschillende belangengroepen op het eiland, die de Provincie Fryslân en Staatsbosbeheer van advies hebben voorzien. Uiteindelijk hebben de provincie en Staatsbosbeheer een definitief plan gemaakt. Daarnaast zijn er verschillende excursies met bewoners geweest in het voorjaar van 2019 en onlangs op 23 november. Ook via de enquêtes en magazines van Echt Terschelling is aandacht besteed aan de begrazing.

Planning

Vanaf december start Duinhof B.V. met het uitmaken van het tracé van het nieuwe raster. Voor de aanleg van dit raster is ruimte nodig om te werken, dit zal er in eerste instantie wat ruig uitzien maar na verloop van tijd weer opgaan in het gebied. Vanaf januari worden de nieuwe veeroosters in o.a. de Longway geplaatst. Tegelijk start Staatsbosbeheer dan ook met de aanleg van het raster. De nieuwe runderen en pony’s komen waarschijnlijk pas in de zomer in het gebied te lopen, als aanvulling op de huidige dieren.

Vragen en/of opmerkingen

Op de kaart die hierboven is te bekijken kunt u zien waar het raster en de poortjes komen. Heeft u vragen of opmerkingen, of mist u doorgangen in het raster? We horen het graag en passen dit zoveel mogelijk aan. Mailen kan naar Terschelling@staatsbosbeheer.nl, maar langskomen bij ons kantoor aan de Longway mag ook!