Duinlandschap opschonen door afplaggen en chopperen. Foto: Jan van der Bij

Afgelopen maand is veel Amerikaanse vogelkers met kluit en al weggehaald, om deze woekeraar terug te dringen. Het is een boomsoort die hier niet van nature voorkomt en die vanwege zijn grote concurrentiekracht inheemse plantensoorten verdringt.
En er gebeurt meer 'in het veld': grote stukken land zijn afgeplagd of gechopperd. Op het eerste gezicht ziet het er een beetje kaal uit in de duinen, maar de ervaring leert dat de beheersmaatregelen, afplaggen en chopperen, een mooi resultaat opleveren.

Onder het toeziend oog van boswachter Jan van der Bij rijden machines af en aan. Jan werkt bij Staatsbosbeheer in de buitendienst en begeleidt o.a. het afplagwerk. Hij geeft opdrachten aan aannemers, legt ze uit wat de bedoeling is, en vooral, het waarom van de klus, en helpt mee waar het kan: “Als ik de kans zie, stap ik soms wel eens even op de trekker. Anders sta ik er maar naast te kijken.”
Staatsbosbeheer wil graag grond verschralen, zodat de plantengroei zich verjongt en er weer ruimte is voor pioniersplanten, de planten die als eerste het kale zand begroeien. Precies de reden waarom er nu kale stukken te zien zijn, zoals bij het Jan Thijssenduin of langs het fietspad tussen Hoorn en Oosterend.
Ook op de Landerumerheide zijn plantendelen en grond verwijderd om oude heide ’terug te zetten’ en het gebied te verjongen. “We hebben bij elkaar circa één hectare grootschalig aangepakt op West en Formerum, en dan zijn er nog kleine stukken die worden afgeplagd om de zeldzame klokjesgentiaan een kans te geven.” Dit bijzondere, blauwe plantje staat op de Rode lijst van planten.
Helemaal rechttoe rechtaan is er niet bij. “We proberen zoveel mogelijk contouren en kronkels van een gebied erin te houden. Het chopperen – een soort tussenvorm van maaien en plaggen – doe ik samen met collega Rein-Jan Buren. We maaien eerst de heide eraf, en met de choppermachine – een klepelmaaier – verwijderen we ongeveer 5 tot 10 cm grond: de humuslaag. Wortels van bestaande vegetatie worden nauwelijks aangetast, daardoor verjongen die planten zichzelf.”
Dat is het verschil met plaggen: dan haal je de hele bovenlaag met planten eraf, tot op de schone grond van voedselarm zand, leert Jan mij.
“Wat we met plaggen eigenlijk doen is de natuur even op nul zetten. Dat doet chopperen ook, maar in een iets later stadium.
Door vlekkenpatronen te creëren van witte en zwarte grondlagen proberen we pioniersplanten als parnassia, draadgentiaan, en moerasweegbree en nieuwe heide terug te krijgen.”
Het heeft soms even wat voeten in de aarde, maar nut en noodzaak heeft het zeker om een divers landschap te behouden.

Eilandmeisje is verhalenjutter van Terschelling. Met Staatsbosbeheer jut ze verhalen, omdat we samen geloven in de kracht van verhalen. Dat verbindt ons met een plek: dit eiland, waar de natuur altijd in beweging is.