Watercrassula in Midsland aan Zee

Aannemer Triphek is vandaag (maandag 19 september) in opdracht van ons begonnen met het vol laten lopen van een duinvallei met zeewater. In een plas in de duinvallei zuidelijk van Midsland aan Zee en westelijk van de Badweg hebben we in 2013 al het voorkomen van de invasieve exoot ‘watercrassula’ (Crassula helmsii) vastgesteld.

Deze Nieuw-Zeelandse plant was tot voor kort verkrijgbaar in tuincentra en waarschijnlijk via een vijver of leeggooien van een aquarium in de duinvallei terechtgekomen. Watercrassula vormt in een paar jaar dichte matten waar andere planten moeilijk tussen kunnen groeien; ingrijpen in dit Natura2000 gebied vonden wij dus noodzakelijk.

De gevolgen van het voorkomen van watercrassula voor inheemse planten zijn desastreus. Bovendien verspreidt de plant zich razendsnel (invasief) middels ongeslachtelijke voortplanting via stengel(delen) en blaadjes. Recentelijk is er daarom een verbod op verkoop ingesteld. Indien de watercrassula niet wordt aangepakt, zou dat het einde betekenen van diverse bijzondere planten in de duinvallei bij Midsland. Bovendien is het risico dat de plant zich verspreidt naar andere duinvalleien zeer groot. Dit zou een ecologische ramp betekenen voor de Natura2000 gebieden op Terschelling, bekend om zeldzame flora als zonnedauw, oeverkruid, draadgentiaan en moerasweegbree. Op termijn zou het ook de afwatering van de poldersloten zeer nadelig kunnen beïnvloeden en daarmee de gehele waterhuishouding van het eiland.

Eerdere ingrepen
In 2013 en 2014 hebben we hier al eens ingegrepen door groeiplaatsen af te plaggen en de plant in droge delen diep onder het zand te stoppen. Dat werkte, maar blijkbaar waren er andere, minder goed zichtbare groeiplaatsen of (kleine) plantendelen aanwezig. Eind augustus zagen we dat de plant op veel meer plaatsen en nu in relatief grote oppervlaktes in de duinvallei voorkomt.

Maatregelen
Omdat de gevolgen zo ingrijpend kunnen zijn, hebben we in overleg met gemeente Terschelling, Wetterskip Fryslân en provincie Fryslân besloten tot een effectievere aanpak: zout water uit zee in de vallei pompen. De watercrassula is daar niet tegen bestand en zal afsterven. Uit onderzoek blijkt dat deze methode het beste is met de minste bijeffecten. Juist omdat het nu vrij droog is en het grondwater laag staat, zal het zoute water het grootste effect hebben. Bovendien is de overlast van extra water minimaal voor de vakantiehuizen, omdat het grondwater zo laag staat. We schrokken ontzettend van de grote oppervlakte en de snelle toename van de watercrassula. De droge periode is in dit geval gunstig, en dus moesten we snel handelen: voordat het gaat regenen willen we de maatregel hebben uitgevoerd.

Zout water
Het zoute water wordt met een pomp uit zee gepompt en met lange slangen over het duin naar de vallei geleid. We proberen ca. 60 cm zout water op het huidige waterpeil te zetten; dat is het ‘maximale natuurlijk winterniveau’ van de duinplas. Dit blijft acht dagen zo, om zeker te weten dat het zoute water effect heeft. De plekken waar geen zout water komt, worden met een dakleerbrander behandeld.

Triphek legt voorafgaand aan de pompwerkzaamheden op een aantal plaatsen ten zuiden van de vallei dijkjes aan, om ervoor te zorgen dat het water niet verder gaat dan noodzakelijk is. Ook de inheemse zoetwaterplanten zullen afsterven, maar die zullen er volgend jaar weer zijn omdat ze uit zaad groeien, in tegenstelling tot de watercrassula. De meerjarige planten, zoals kruipwilg en gagel, gaan zich weer opnieuw ontwikkelen. Eventuele dode struikresten voeren we deze winter af. De zoute invloed is tijdelijk. Een deel van het zoute water zakt direct weer in de bodem en een deel mengt zich met het in de winter stijgende grondwater en regenwater. Met de waterleverancier op Terschelling, Vitens, hebben we contact gehad om te vragen of dit nog merkbare invloed heeft op de zoetwaterbel of de waterwinning. Dat bleek beide niet het geval.

Vlakbij de locatie hebben we een werkkeet omgebouwd tot informatiepunt. Overdag tot aan zonsondergang zijn daar boswachters die een toelichting kunnen geven op het werk en de gevolgen van de watercrassula.