Deze blog schreef collega Erik van der Spek op het Texelse blog.

Belangrijk
Dat konijnen belangrijk zijn in de duinen is al lang bekend. Door het grazen, houden ze de begroeiing laag en open waar bijvoorbeeld duinviooltjes van profiteren. Het graven van holen zorgt voor er kaal zand, waarin éénjarige planten kunnen kiemen. In de wanden bij de ingang van hun holen kunnen graafwespen nestelen. Bergeenden en tapuiten broeden in verlaten holen. Konijnen zijn voedsel voor kiekendieven en hermelijnen en dode konijnen zijn een bron van leven voor talloze insecten . Onderzoek in Spanje toont aan dat konijnen ook belangrijk zijn bij als verspreider van plantenzaden in de duinen.

Verspreiding van zaden
Voor planten is het belangrijk dat zaden niet alleen dicht bij de producerende plant op de grond komen. Juist verder weg komen van zaden is voor planten belangrijk. Er kan daardoor meer genetische uitwisselingen tussen planten van dezelfde soort plaatsvinden, daardoor wordt de populatie gezonder en minder vatbaar voor ziekten. Het bereiken van nieuwe groeiplaatsen zorgt er ook voor dat er minder concurrentie is tussen de ouders en hun nageslacht. Ook kunnen planten daardoor aan besmetting van een groeiplaats met groeibelemmerende bacteriën en aan parasieten en planteneters ontkomen. Zaden kunnen op veel verschillende manieren worden verspreid; met de wind, via water en door dieren. Tot nu toe werd gedacht soorten met kleine zaden het vooral moesten hebben van verspreiding zonder hulp van dieren en soorten met grote zaden wel profiteerden van transport door dieren. En dat grote zaden vooral verspreid worden doordat ze aan de vacht blijven kleven. Wel bestond het vermoeden dat kleine zaden doordat ze met de rest van de plant opgegeten via mest verspreid kunnen worden.

Onderzoek
In een Spaans duingebied zijn met uitzondering van de winter gedurende een jaar verse konijnenkeutels verzameld. Niet op latrines, omdat konijnen daar ook urineren, wat een negatief effect op de zaden kan hebben. De keutels zijn gedroogd en door uitpluizen en het laten kiemen van zaden in de keutel is gekeken of en welke planten zich uit de keutels ontwikkelden. Vierduizend konijnenkeutels leverden driehonderd planten op. Daarvan konden er acht plantensoorten worden herkend, bij dertig planten lukte dit niet. Het onderzoek is in een tweede jaar op een iets andere manier herhaald met een vergelijkbaar resultaat. Het totaal aantal plantensoorten dat door konijnen verspreid is via de mest kwam op minimaal veertien soorten, 6,4% van de plantensoorten in het studiegebied. Bij een vergelijkbare studie in een ander soort vegetatie ging het zelfs om 49% van de plantensoorten.

Eerder is er al een onderzoek geweest dat aantoont dat paarden via hun mest een belangrijke rol spelen bij het verspreiden van zaden in de duinen. In de Bollekamer ziet Staatsbosbeheer bijvoorbeeld dat grasklokjes veel verspreider vormen sinds het gebied wordt begraasd. Of dit via de mest of de vacht gebeurd is niet bekend, maar beter verspreid worden ze. Ook de zeldzame klokjesgentiaan lijkt hier van de begrazing te profiteren door een beter verspreiding van de zaden.

Bron: The rabbit as seed disperser in a coastal dune system, Plant Ecol (2010) 206:251-261, Dellafiore C.M. etal.

Boswachter Erik van der Spek