Toen Staatsbosbeheer zo’n 100 jaar geleden het beheer van de duinen van Terschelling op zich nam was één van de hoofdtaken het ten gelde maken van de woeste gronden. Met andere woorden: het vastleggen van de stuivende duinen. Er werd bos geplant voor de mijnen en duinvalleien werden ontgonnen voor veeteelt. Hiermee verdween langzaamaan het bijzondere landschap van vrij stuivende duinen.

Tegenwoordig mogen de duinen op het eiland op een paar plekken weer vrij stuiven. Eén van die plekken is de Noordsvaarder. Tijdens een ‘rondje Noordsvaarder’ afgelopen zondag liep ik weer eens door die immense stuivende duinen heen tot in een achterliggende duinvallei. Inspiratiebron voor blogje.

De verstuiving van de noordelijke duinenrij op de Noordsvaarder is iets van de laatste twintig jaar. Dat er in het gebied vroeger veel meer stuiverij was kan je her en der nog zien aan oude zogenaamde paraboolduinen. Deze parabool/hoefijzervormige loopduinen worden door de wind vanuit de zeereep richting het zuid-oosten geblazen en ‘breken’ op den duur los van de zeereep. Daarna ‘wandelen’ ze verder het eiland op, tenminste, als er genoeg ruimte en dynamiek is.

Omdat het zand van deze duinen nog relatief vers is bevat het nog veel uit de zee afkomstige kalk. Meestal ligt er binnenin een paraboolduin een natte duinvallei. Samen met de kalk zorgt dit voor een erg bijzondere plantengroei. Op de Noordsvaarder ligt één oud loopduin waarin zo’n beetje alle bijzondere plantensoorten voorkomen die je er zou verwachten. Een walhalla voor de floramensen. Doordat op die plek de wind, en daarmee de dynamiek minder invloed hebben gekregen is het duin vast komen te liggen en raakt het volledig begroeid. Door de afgestorven plantenresten wordt de bodem van de vallei zuurder en verdwijnt ook de kalk. De eerste soorten zijn dus langzaamaan al verdwenen, bijvoorbeeld de groenknolorchis.

Het mooie is dat je de eerste nieuwe paraboolduinen alweer achter de zeereep ziet ontstaan. Je herkent ze door de grote gaten in de zeereep waarvan verder de duinen in is geblazen. Over een aantal jaren zullen hier vast de eerste loopduinen weer losbreken van de duinenrij. Ik vind dat een mooi en bijzonder vooruitzicht. Een heel landschapsvormend proces komt zo toch weer op gang, met alle bijbehorende plant- én diersoorten.