Grote Kruisbek (Foto: Vroege Vogels)

Een tropische verrassing in de uitgebreide dennenbossen van Schoorl dit najaar? Het lijkt erop! Er worden op dit moment, zo medio oktober en november, weer grote kruisbekken gezien in heel Nederland. Zo ook in de Schoorlse Duinen.

Door Jos Veel (vrijwilliger Staatsbosbeheer)

Grote Kruisbek
Een helder tjuup – tjuup geluid in de toppen van de zwarte dennen verraadden de meestal in groepjes van 5 tot 10 voedselzoekende vogels. Ze trekken samen op in familieverband waardoor je ze vaak in groepjes aantreft. De mannetjes mooi donkerrood en de vrouwtjes olijfgroen gekleurd. De kans op het vinden van dennenzaadjes is groter en veiliger in groepsverband.

Invasie van grote kruisbekken
Deze invasievogels komen uit het hoge noorden van Europa en broeden in Scandinavië tot in zuid Zweden. In sommige jaren komen ze massaal naar het zuiden op zoek naar eten. Dit noemen ze ook wel invasiejaren. Het is fenomeen wat maar zelden voorkomt in Nederland. Ze zijn wat groter en forser dan de kleine kruisbek die hier in Nederland soms in kleine aantallen broed. Al kwetterend als een groep kleine kippenkuikens hangen ze soms als een tropische verschijning ondersteboven aan de dennenappeltjes. Hier halen ze rare kapriolen uit op zoek naar de zaden van de Corsicaanse- en Oostenrijkse ondersoorten van de zwarte dennen in dit gebied.

Zwarte den
Staatsbosbeheer onderhoudt en beschermt dit bijzondere kalkarme zandgebied waarin de dynamiek van de zandverstuivingen weer een kans krijgt. Even grofweg wat aantallen: In dit gebied van 5 bij 5 kilometer is van de 1800 ha. zeker 1000 ha. begroeit door merendeel zwarte dennen. Genoeg voedsel leveren de zeker 100.000 dennenbomen die in de jaren 20 van de vorige eeuw hier als werkgelegenheidsproject zijn aangeplant. Na 3 tot 5 jaar gaan de dennenappeltjes open en kunnen de gevleugelde zaadjes al dwarrelend door de wind verspreid worden. Miljoenen zaden die genoeg eetwerk voor allerlei zoogdieren en vogels zoals bosmuizen, spechten, mezen en uiteraard onze kruisbekken opleveren. Superspecialisten die om de paar jaren hun buikjes vol kunnen eten!

Hollandse dennen papegaaitjes
We zien de nu aanwezige “Hollandse dennen papegaaitjes” opnieuw verschijnen; de kruisbek! Deze vergelijking komt niet alleen door zijn tropische kleuren maar ook door de naam die de Engelsen ze hebben gegevens: Parrot crossbill. Zijn gekromde en mooi overlangs gekruiste snavel kan hij optimaal draaien om de zaadjes op te peuzelen … Eet smakelijk. Kom gerust eens wandelen in dit bijzondere Hollandse duingebied!

Jos Veel
Jos Veel is al vele jaren vrijwilligers bij Staatsbosbeheer in de Schoorlse Duinen. Naast het ondersteunen bij beheerwerkzaamheden is hij ook enthousiast vogelaar en natuurgenieter. Je zult hem dan ook regelmatig kunnen tegenkomen als vrijwilliger of op de fiets door de duinen met zijn verrekijker in de aanslag.