Poppenorchis (Foto: John Breugelsman)

Door boswachter Jeroen Pater

Vorige week kregen wij een berichtje van twee bezoekers van de Schoorlse Duinen, Marga en Sietse Postma, dat ze mogelijk een poppenorchis hadden ontdekt. Ze stuurden een bericht met goede foto’s erbij. Na even speuren op internet bleek het inderdaad om de poppenorchis te gaan. En wat blijkt. De poppenorchis is geen zeldzame, geen zeer zeldzame, maar UITERST Zeldzame orchidee! Zo beschrijft FLORON (Natuurorganisatie voor het behoud van de wilde flora van Nederland)  deze soort.

De Poppenorchis
FLORON beschrijft hem als volgt:

• Stengels: De stengels hebben aan de voet meerdere bruine scheden.
• Bladeren: De langwerpige bladeren zijn glanzend groen. De bovenste zijn kleiner. De schutbladen zijn vliezig en korter dan het vruchtbeginsel.
• Bloemen: Tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen). De slanke aren bevatten vaak veel bloemen. Ze zijn groengeel met een rood- of bruinachtige rand en lijntjes. De hangende bloemlip is 1,2 tot 1½ cm groot en 3-delig. De middenslip heeft 2 spleten. De zijslippen zijn lijn- of draadvormig. De bloemen hebben geen spoor.
• Vruchten: Een doosvrucht. Eenzaadlobbig (kiemend met één kiemblaadje)

De Schoorlse poppenorchis
De poppenorchis komt uitsluitend voor op kalkhoudende bodems. Maar waarom is deze orchidee uitgerekend in de Schoorlse duinen aangetroffen? Je zou hem hier niet verwachten, omdat de Schoorlse Duinen uit kalkarm zand bestaan. De verklaring is simpel. De plaats waar hij is gevonden is naast een voormalig  schelpenpad. Hier zit de bodem vol met kalk. Het is heel bijzonder dat het 1 zaadje gelukt is om hier terecht te komen én te ontkiemen. De dichtstbijzijnde andere groeiplaats ligt bij IJmuiden en dat is op 30 km afstand van de Schoorlse Poppenorchis!

Verspreiding
Op de website www.verspreidingsatlas.nl beschrijft de poppenorchis als uiterst zeldzame soort voor Nederland, met maar een paar groeiplaatsen. Zo komt hij voor in de duinen bij IJmuiden, Groeree Overflakkee, Zeeland en in Zuid-Limburg. Sinds 1950 is de poppenorchis met 50-75% achteruit gegaan.

Supervondst of toch floravervalsing?
Nu kun je je afvragen of het wel een goede zaak is dat de poppenorchis in de Schoorlse Duinen  ontdekt is. Puur ecologisch gezien zou je van Floravervalsing kunnen spreken, omdat de mens in het kalkarme Schoorlse duingebied kalk heeft aangebracht in de vorm van schelpen. Zonder deze “kunstmatige” kalk zou de poppenorchis hier niet kunnen groeien. Zo vinden we in grotere aantallen ook slangenkruid langs de schelpenpaden, een soort die hier eigenlijk ook van nature niet zou groeien.

Prachtige ontdekking!
Floravervalsing of niet, het is een prachtige ontdekking! Deze soort verstoort de ecologische processen niet en verdringt geen andere soorten. We zijn ontzettend blij met deze vondst en de melding door Marga en Sietse Postma. Voor ons een supervondst! Hopelijk zien we de poppenorchis volgend jaar ook weer verschijnen!