Frans Nieuwenhuizen was 42 jaar Boswachter bij staatbosbeheer in de Schoorlse Duinen. Sinds 2000 geniet hij van zijn welverdiende pensioen en is hij columnist voor schakels (blad voor 55+ in gemeente bergen). Regelmatig schrijft hij een boswachterscolumn om zijn kennis, ervaring en verwondering te delen over de Schoorlse duinen.

Boommarters                                                                                

Wij schrijven zaterdag 13 juli 2013. Aangezien het weer lekker meewerkt, bevinden we ons in de tuin. Mijn vrouw leest een spannend boek terwijl ondergetekende met gesloten ogen geniet van de zang der vogels. U kent dat wel, je slaapt niet echt maar je voelt je enigszins ‘wegglijden’, heerlijk is dat. Er heerst dus een serene rust maar dat is van korte duur. Plotseling hoor ik mijn vrouw namelijk ietwat zenuwachtig zeggen: “Frans, er zitten twee grote dieren met lange staarten in de hulstbomen boven de vijver en ze zijn groter dan eekhoorns!” Deze woorden hadden op mij de uitwerking als van een pistoolschot. Dit kon maar één ding betekenen: boommarters!!

 Ik vloog naar binnen met een snelheid alsof ik zilver of minsten brons op de honderd meter wilde halen en was onmiddellijk terug met mijn onmisbare verrekijker. Mijn buurman en een andere trouwe bezoeker van ons duingebied hadden al eens een glimp van dit zeldzame dier in de buurt van de Klimweg gezien maar ikzelf nog nooit en dat stak me als een pijnlijke wespensteek. Nadat ik me wederom in de gemakkelijke tuinstoel had genesteld bewogen aan de overkant nog steeds de takken van de dichtbegroeide hulstbomen maar van de dieren was op dat moment nog geen spoor te zien. Plotseling echter kwamen twee boommarters naar beneden om achter de vijver in de wirwar van hulsttakken grommend achter elkaar te rennen. Zij deden dat met het gemak alsof ze zich op een vierbaans autoweg bevonden, ongelooflijk! Duidelijk was ook de vaalgele keelvlek te zien. Nadat ze zich op deze manier een wijle hadden ‘vermaakt’, renden ze weer omhoog om via het dichte bladerdek boven het poortje van de buren in het bos te verdwijnen. Toen wij ietwat tot bedaren waren gekomen en ik water wilde opzetten voor de gebruikelijke thee, kwamen er tot onze stomme verwondering nog twee marters te voorschijn die achter het stel aan renden. Deze hadden zich verscholen gehouden achter de dichtbegroeide varens en ook dat stel verdween met een hazewindachtige snelheid in het bos om zich niet meer te laten zien. Mijn vrouw keek me totaal verbijsterd aan alsof ze me voor het eerst zag, terwijl wij elkaar toch al een hele tijd kennen. Het was dan ook alsof deze snelle dieren voor ons een soort toneelstuk hadden opgevoerd. Zoiets droom je ook wel eens als u begrijpt wat ik bedoel.

Zeldzame dieren

Boommarters zijn in ons land nog steeds zeldzame dieren die mede daarom zeer weinig worden gesignaleerd. Zo had ik slechts één keer in de provincie Drenthe een boommarter gezien maar hier in Schoorl nog nooit. En dan plotseling zomaar vier exemplaren, ik kan het nog niet echt bevatten.

Hoe was het nu mogelijk dat deze toch schuwe dieren zich door ons zo lieten bewonderen? Ik heb daar de literatuur eens goed op nageslagen en ben tot de volgende veronderstelling gekomen. De paartijd van deze zeldzaam fraaie dieren ligt zo van juli tot half augustus en dan laten ze zich ook vaak overdag zien dit geldt overigens voor de gehele zomer. Gedurende de winter, herfst en vroege lente zijn het overwegend nachtdieren. Aangezien de jongen zo rond maart/april worden geboren kan het zijn dat er bij ons op die bewuste zaterdag een stelletje plus twee jonge marters zijn gesignaleerd. Let wel, dat lijkt me het meest voor de hand liggend, zekerheid dienaangaande heb ik wat dit betreft uiteraard niet. De jonkies blijven vaak zolang mogelijk bij hun moeder hangen. Maar deze heeft gedurende de paartijd uiteraard alweer andere plannen.

Kortom, ik houd het op een stel volwassen dieren plus twee jonge marters. Deze laatsten echter hebben wij echter niet echt goed kunnen bekijken door de dichte varen- en hulstbegroeiing.

Deze fraaie dieren hebben zich sinds kort in ons beboste duingebied genesteld. Voorheen kwamen ze vrijwel alleen voor in de oostelijke en zuidelijke helft van ons land. Zoals gezegd had ik er al eens een gezien in een dicht Douglas woud in Drenthe en ik was dan ook oprecht verbaasd dat er al eens een werd gesignaleerd in onze bossen. Zo werden er door een wandelaar, even ten noorden van het Buitencentrum van Staatsbosbeheer, aan de Oorsprongweg al een drietal jongen waargenomen. Aangezien het leefgebied van een stel met jongen enorm groot is, zo’n slordige duizend hectare, is het goed mogelijk dat bij een waarneming het steeds gaat om dezelfde dieren. Strikt genomen kan ons beboste duingebied dus maar één stel herbergen. Weliswaar zijn de Schoorlse duinen 1800 ha groot maar het is begrijpelijk dat ‘kale’ duinen geen echt leefgebied voor boommarters zijn. Wanneer er echter voldoende voedsel aanwezig is zou ons gebied er in de toekomst (of misschien nu al) wellicht wat meer kunnen herbergen.

Vroeger vervolgd, nu gelukkig beschermd

Boommarters werden vroeger genadeloos vervolgd. Thans echter zijn ze gelukkig beschermd en mag er dus niet meer op worden gejaagd. Het zijn, met uitzondering van de paartijd, zeer schuwe dieren die door de wandelaar sporadisch zullen worden gesignaleerd. Wij hebben destijds wat dit betreft veel geluk gehad. Vier van zulke prachtige marters in de weliswaar dichtbeboste tuin, zullen we niet vaak meer meemaken!

 Boswachter Frans Nieuwenhuizen